Sektor budowlany odpowiada za ponad 33% światowego zużycia energii. Według Komisji Europejskiej budynki w krajach członkowskich Unii Europejskiej odpowiadają za 40% zużywanej energii i za 36% emisji gazów cieplarnianych. Ogrzewanie, chłodzenie i ciepła woda użytkowa stanowią 80% energii zużywanej przez gospodarstwa domowe. W celu podjęcia działań zmierzających do oszczędności energii w budynkach oraz zmniejszenia wpływu człowieka na środowisko konieczne było wprowadzenie rygorystycznych zasad związanych z promowaniem efektywności energetycznej w budynkach.

Dyrektywa 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 grudnia 2002 roku w sprawie charakterystyki energetycznej budynków
Podstawowym celem tak zwanej pierwszej dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (dyrektywa 2002/91/WE [1]) było promowanie budownictwa energooszczędnego wśród nabywców i użytkowników budynków oraz dążenie do poprawy charakterystyki energetycznej budynków, jak również wprowadzenie zasad regularnej kontroli kotłów (źródeł ciepła), instalacji ogrzewania oraz systemów klimatyzacyjnych w budynkach. Kierunki działań określone w pierwszej dyrektywie EPB (Energy Performance Buildings) były następujące:

• opracowanie i wdrożenie metodyki obliczeń zintegrowanego parametru określającego energochłonność budynków,
• opracowanie i wprowadzenie minimalnych wymagań w zakresie energochłonności przy projektowaniu nowych budynków oraz przy przeprowadzaniu generalnych remontów lub ich modernizacji,
• opracowanie oraz wprowadzenie zasad oceny i certyfikacji energetycznej budynków.

Wprowadzenie certyfikacji energetycznej budynków oraz lokali miało przyczynić się do ekonomicznie uzasadnionego obniżenia zapotrzebowania na ciepło w budynkach o 20% do 40%, a tym samym do zmniejszenia zużycia energii, zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych oraz obniżenia kosztów ogrzewania. Ponadto miało to spowodować podniesienie standardu techniczno-użytkowego budynku oraz dostarczyć obiektywnej i rzetelnej informacji o jakości energetycznej budynku.

W Polsce obowiązek sporządzania świadectwa energetycznego budynków i lokali oddawanych do użytkowania, sprzedawanych i wynajmowanych nowym najemcom został wprowadzony z dniem 1 stycznia 2009 roku na mocy nowelizacji ustawy Prawo budowlane z 19 września 2007 roku, stanowiącej wdrożenie dyrektywy 2002/91/WE. Zgodnie z Ustawą o charakterystyce energetycznej budynków od marca 2015 roku inwestorzy, budujący budynki na własny użytek, zostali zwolnieni z obowiązku sporządzania świadectw energetycznych.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/uE z dnia 19 maja 2010 roku w sprawie charakterystyki energetycznej budynków
Po sześciu latach obowiązywania dyrektywy 2002/91/WE rozpoczęto analizę efektów jej wprowadzenia, wskutek czego w dniu 19 maja 2010 roku ukazała się kolejna wersja dokumentu (dyrektywa 2010/31/UE [2]). Najistotniejszą wprowadzoną zmianą było opracowanie definicji budynku o niemal zerowym zużyciu energii (nearly zero energy building, nZEB), czyli budynku o bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej, w którym znaczna część dostarczanej energii pochodzi ze źródeł odnawialnych. Przy czym poszczególne państwa członkowskie Unii zostały zobligowane do opracowania własnych wskaźników dotyczących norm nZEB, aby uwzględnić zróżnicowane warunki krajowe i lokalne. Od 2019 roku wszystkie nowo powstające budynki użyteczności publicznej miały być obiektami blisko zeroenergetycznymi, a od 2021 roku wymóg ten miał odnosić się do wszystkich nowo wznoszonych budynków. Istotne jest to, że dyrektywa EPB z 2010 roku stawiała głównie wymagania dla nowych budynków.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (uE) 2018/844 z dnia 30 maja 2018 roku zmieniająca dyrektywę 2010/31/uE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i dyrektywę 2012/27/uE w sprawie efektywności energetycznej
30 maja 2018 roku pojawiła się kolejna nowelizacja dyrektywy dotycząca poprawy efektywności energetycznej budynków, czyli trzecia dyrektywa EPB (2018/844) [3], w której rozważono problem dużego zużycia energii w budynkach istniejących, dążąc do zmniejszenia zużycia energii poprzez renowację budynków. Dyrektywa 2018/844 wprowadziła:

• długoterminową strategię renowacji,
• promocję pojazdów elektrycznych (elektromobilności),
• nowe przepisy dotyczące wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych,
• wskaźnik oceniający gotowość budynku do obsługi inteligentnych sieci,
• rozszerzyła definicję systemów technicznych budynków o systemy automatyki i sterowania.

Trzecia dyrektywa EPB nie zmieniła zasad sporządzania i wykorzystania świadectw charakterystyki energetycznej budynków w celu podnoszenia ich efektywności energetycznej, ale nadała tym działaniom perspektywę wieloletnią, to jest do 2050 roku. Kolejnym jej celem była dekarbonizacja budynków. Ustalono, że do 2050 roku powinno być osiągnięte obniżenie emisji CO₂, w porównaniu do poziomu z roku 1990, aż o 90–95%. Jednak by osiągnąć ten cel, konieczne jest zmniejszenie energochłonności budynków. Plan działania zawierał orientacyjne cele pośrednie na lata 2030, 2040 i 2050.

Dyrektywa EPB jest ściśle powiązana z innymi aspektami unijnego prawodawstwa, dotyczącymi klimatu i energii. Sukcesywne zmiany wprowadzane do dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków są związane z polityką energetyczno-klimatyczną Unii Europejskiej. Zauważmy, że 23 października 2014 roku Komisja Europejska przedstawiła następujące cele wyznaczone do 2030 roku:

• ograniczenie emisji gazów cieplarnianych netto w stosunku do poziomu z 1990 roku do 40%,
• wzrost udziału energii odnawialnej w bilansach paliwowo-energetycznych krajów Unii Europejskiej do 27%,
• zwiększenie efektywności energetycznej do 27%.

Powyższe zobowiązania zostały zaktualizowane w 2018 roku poprzez zwiększenie wzrostu udziału energii odnawialnej do 32% oraz zwiększenie efektywności energetycznej do 32,5%.

Europejski Zielony Ład – neutralność klimatyczna Europy do 2050 roku COM(2019) 640 final – 11 grudnia 2019 roku
Strategia Europejskiego Zielonego Ładu została przyjęta przez Komisję Europejską 11 grudnia 2019 roku [4]. Celem nadrzędnym było uzyskanie zerowego poziomu emisji gazów cieplarnianych w 2050 roku. Natomiast celem pośrednim było zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55% do 2030 roku w porównaniu do poziomu z 1990 roku, co wiąże się z dalszym zwiększeniem udziału energii ze źródeł odnawialnych, aż do 40%, a także z wyższą efektywnością energetyczną i zmniejszeniem zużycia energii, to jest o 36%. W Tabeli 1 pokazano dynamikę zmian w prognozowaniu udziału poszczególnych priorytetowych celów do 2030 roku.

Fala renowacji na potrzeby Europy – ekologizacja budynków, tworzenie miejsc pracy, poprawa jakości życia COM(2020) 662 final – 14 października 2020 roku
Stwierdzono, że 75% budynków w Unii Europejskiej jest nieefektywnych energetycznie, a roczny wskaźnik renowacji budynków jest niski i wynosi 0,4–1,2% (przykładowe budynki mieszkalno-usługowe przedstawiono na rys. 1-2). Rocznie tylko 11% istniejących budynków w krajach członkowskich Unii Europejskiej zostaje poddanych cząstkowej renowacji, która nie zawsze prowadzi do poprawy charakterystyki energetycznej budynków. Natomiast gruntowne renowacje, które pozwalają na zmniejszenie zużycia energii o co najmniej 60%, przeprowadza się jedynie w odniesieniu do 0,2% zasobów budowlanych rocznie [5].

Według badania przeprowadzonego przez Buildings Performance Institute Europe (BPIE), obecny ważony roczny wskaźnik renowacji wynoszący 1% musi zostać co najmniej podwojony do 2030 roku, a następnie osiągnąć 3% do 2035 roku i 4% do 2040 roku. Szacuje się, że pełna renowacja budynków mieszkalnych w Unii Europejskiej przyczyniłaby się do zmniejszenia zapotrzebowania na energię do ogrzewania budynków o 44%, czyli do zaoszczędzenia 777 TWh. Ponadto inwestycje związane z renowacją budynków mogą przynieść 46% oszczędności gazu, 44% oszczędności oleju opałowego i 48% oszczędności węgla [6].

Dlatego też, by uzyskać wyższą efektywność energetyczną budynków, postawiono za cel zwiększenie wskaźnika renowacji do 2% do 2030 roku oraz wspieranie głębokich renowacji. Renowacja budynków ma istotne znaczenie dla ograniczenia zużycia energii w budynkach, redukcji emisji zanieczyszczeń, wykorzystania odnawialnych źródeł energii, zmniejszenia kosztów eksploatacyjnych związanych z energią oraz obniżenia wskaźnika ubóstwa energetycznego.

Dążenie do redukcji emisji gazów cieplarnianych o 55% do 2030 roku jest niezwykle ambitnym celem, który wymaga jednoczesnego ograniczenia do 2030 roku emisji gazów cieplarnianych z budynków o 60%, zmniejszenia zużycia energii końcowej w budynkach o 14% oraz zmniejszenia zużycia energii na ogrzewanie i chłodzenie o 18%. Przewiduje się, że renowacja istniejących budynków umożliwiłaby zmniejszenie całkowitego zużycia energii o 5–6% oraz obniżenie emisji ditlenku węgla o około 5%.

Ponadto dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej EED (Energy Efficiency Directive) zobowiązała wszystkie państwa członkowskie do renowacji co najmniej 3% powierzchni użytkowej budynków rocznie, zgodnie ze standardami nZEB [7].

Pakiet legislacyjny „Fit for 55” przyjęty przez komisję Europejską 14 lipca 2021 roku
Pakiet „Fit for 55” stanowi część Europejskiego Zielonego Ładu, którego celem jest doprowadzenie do zerowej emisji netto gazów cieplarnianych do 2050 roku. Składa się on z zestawu wniosków ustawodawczych, mających znowelizować istniejące unijne przepisy oraz wprowadzić nowe inicjatywy, tak aby polityka Unii Europejskiej była zgodna z celami klimatycznymi ustalonymi przez Radę i Parlament Europejski [8].

Między innymi zaproponowano zmiany dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków oraz przedstawiono propozycję nowelizacji dyrektywy o odnawialnych źródłach energii. W ramach tego pakietu została zaproponowana również nowelizacja unijnej dyrektywy o efektywności energetycznej (rys. 3). Ma ona przede wszystkim zmniejszyć do 2030 roku zużycie końcowe energii na szczeblu Unii Europejskiej o 11,7% w porównaniu z prognozami z 2020 roku. Roczny cel w zakresie oszczędności energii w odniesieniu do zużycia energii końcowej ma stopniowo wzrastać w latach 2024–2030. W tym okresie państwa członkowskie powinny zapewnić, zgodnie z przepisami, roczne oszczędności wynoszące średnio 1,49% zużycia energii końcowej, aż do osiągnięcia poziomu 1,9% pod koniec 2030 roku.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (wersja przekształcona) z dnia 15 grudnia 2021 roku COM(2021) 802 final
15 grudnia 2021 roku Komisja Europejska przyjęła wniosek ustawodawczy odnośnie przeglądu i przekształcenia dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków w ramach pakietu „Fit for 55” [10]. Decyzja o podjęciu kolejnej rewizji w tak krótkim czasie była związana z potrzebą szybkich działań na rzecz klimatu w sektorze budownictwa. Zasadnicze cele przekształconej dyrektywy były następujące:

• przyspieszenie tempa renowacji budynków,
• przyspieszenie energooszczędnych renowacji w 15% budynków w Unii Europejskiej o najgorszej charakterystyce,
• zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych i zużycia energii,
• promowanie wykorzystania energii odnawialnej w budynkach,
• wprowadzenie nowej definicji „budynku o zerowej emisji”,
• określenie minimalnych norm dotyczących charakterystyki energetycznej.

25 października 2022 roku Rada Europejska osiągnęła porozumienie w sprawie wniosku dotyczącego zmiany dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.

Przekształcona dyrektywa promuje poprawę charakterystyki energetycznej budynków i redukcję emisji gazów cieplarnianych z budynków w Unii Europejskiej, w celu osiągnięcia bezemisyjnych zasobów budowlanych do 2050 roku z uwzględnieniem panujących na zewnątrz warunków klimatycznych i warunków lokalnych oraz wymagań dotyczących klimatu wewnętrznego i opłacalności ekonomicznej.

Przekształcona dyrektywa wprowadza definicję „budynku o zerowej emisji”. Przez to pojęcie należy rozumieć budynek o bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej, zgodnie z zasadą „efektywność energetyczna przede wszystkim”, w którym bardzo niewielka część wymaganej energii jest w pełni pokrywana energią pochodzącą z samego budynku lub z lokalnych źródeł odnawialnych. Budynki o zerowej emisji zastąpiłyby budynki o niemal zerowym zużyciu energii (nZEB) jako standard dla wszystkich nowych budynków od 2027 roku i dla wszystkich odnowionych budynków od 2030 roku.

Wymaga się, aby budynki bezemisyjne były wyposażone w urządzenia pomiarowe i sterujące do monitorowania i regulacji jakości powietrza w pomieszczeniach. Obecnie obowiązkowa instalacja systemów automatyki i sterowania ma miejsce w budynkach niemieszkalnych o zapotrzebowaniu efektywnej mocy znamionowej powyżej 290 kW. Od 2030 roku obowiązek ten będzie rozszerzony na budynki niemieszkalne z zapotrzebowaniem mocy powyżej 70 kW. Natomiast nowe budynki mieszkalne i budynki mieszkalne poddawane ważniejszym renowacjom muszą być wyposażone w wybrane funkcje systemu monitorowania i kontroli w celu poprawy i optymalizacji zarządzania nimi oraz ich eksploatacji.

Obowiązek posiadania świadectwa charakterystyki energetycznej zostaje rozszerzony na budynki poddawane ważniejszym renowacjom oraz na budynki, na które odnawiana jest umowa najmu oraz na wszystkie budynki publiczne. Budynki lub moduły budynków wystawiane na sprzedaż lub pod wynajem muszą posiadać świadectwo charakterystyki energetycznej, a klasę charakterystyki energetycznej i jej liczbowy wskaźnik należy podawać we wszystkich ogłoszeniach.

Wskaźnik zużycia energii pierwotnej EP wyrażony w kWh/(m²·rok), na podstawie którego budynki mają być klasyfikowane, pozostaje niezmieniony, ale uzupełniony wskaźnikiem dotyczącym operacyjnych emisji gazów cieplarnianych i udziału odnawialnych źródeł energii w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową [11].

Natomiast zmian należy spodziewać się w samej metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynków, określonej w aktualnym na chwilę obecną Rozporządzeniu [12]. Planowane jest wprowadzenie uzasadnionych modyfikacji w sposobie tworzenia charakterystyki energetycznej budynku. W pracy [13] przeanalizowano i porównano trzy możliwe do przyjęcia metody wyznaczania tej charakterystyki, to jest metodę obliczeniową statyczną (miesięczną), obliczeniową dynamiczną (godzinową) oraz pomiarową (tzw. zużyciową).

Do grudnia 2025 roku wszystkie świadectwa charakterystyki energetycznej będą musiały być zgodne ze specjalną formatką opracowaną przez Komisję Europejską, wskazującą klasę charakterystyki energetycznej budynku w skali od A do G. Klasy te zostałyby odpowiednio przeskalowane, to znaczy najwyższa klasa A będzie oznaczać budynek bezemisyjny, natomiast najniższa klasa G będzie obejmować 15% krajowych zasobów budowlanych o najgorszej charakterystyce. Ponadto państwa członkowskie będą mogły dodać nową kategorię „A+” odpowiadającą budynkom, które oprócz tego, że są budynkami o zerowej emisji, dostarczają do sieci energetycznej energię ze źródeł odnawialnych na miejscu. Świadectwa charakterystyki energetycznej w klasach A-C będą nadal ważne przez okres do 10 lat. Natomiast ważność świadectw klas od D do G zostanie skrócona do pięciu lat. Budynki użyteczności publicznej oraz budynki niemieszkalne, które posiadają świadectwo charakterystyki energetycznej klasy G, musiałyby zostać poddane renowacji, aby do 2027 roku osiągnąć co najmniej klasę F, a do 2030 roku klasę energetyczną E. Jeżeli chodzi o publiczne budynki mieszkalne, to te z klasą energetyczną G musiałyby zostać poddane renowacji, aby osiągnąć co najmniej klasę F do 2030 roku i klasę E do 2033 roku. Do 2033 roku średnie zużycie energii pierwotnej w budynkach mieszkalnych powinno odpowiadać co najmniej klasie D klasyfikacji energetycznej.

Długoterminowe strategie renowacji budynków mają zostać zastąpione krajowymi planami renowacji budynków, które obejmowałyby konkretne cele renowacji do 2030, 2040 i 2050 roku. Krajowe plany renowacji budynków byłyby przedstawiane co pięć lat. Pierwsze projekty planów renowacji budynków miałyby zostać złożone do 30 czerwca 2024 roku. Pierwsze plany zostałyby wydane do dnia 30 czerwca 2026 roku.

Do dnia 31 grudnia 2024 roku państwa członkowskie Unii Europejskiej powinny wprowadzić krajowy system paszportów renowacji. Unijne wymagania dotyczące paszportów renowacyjnych zostaną zawarte w akcie delegowanym, który ma zostać wydany do końca 2023 roku. Paszporty renowacyjne mają pomóc właścicielom budynków w planowaniu danego etapu remontu budynku.

Wszystkie nowe budynki mają być projektowane w sposób optymalizujący wykorzystanie energii promieniowania słonecznego. Szczególnie dotyczy to zasad rozmieszczenia odpowiednich instalacji wykorzystujących energię słoneczną:

• od 2027 roku instalacje słoneczne należy umieszczać na wszystkich nowych budynkach publicznych i niemieszkalnych o powierzchni użytkowej powyżej 250 m²,
• od 2028 roku na wszystkich istniejących budynkach publicznych i niemieszkalnych o powierzchni powyżej 400 m² po przeprowadzeniu ważniejszej lub głębszej renowacji,
• od 2030 roku na wszystkich nowych budynkach mieszkalnych.

Wymóg obliczania współczynnika globalnego ocieplenia (GWP) w cyklu życia nowych budynków powinien przyczynić się do lepszego uwzględnienia charakterystyki całego cyklu życia budynków i gospodarki o obiegu zamkniętym. Współczynnik ocieplenia globalnego (GWP) w całym cyklu życia wszystkich nowych budynków musiałby być obliczany od 2030 roku. Określanie tego współczynnika miałoby zastosowanie do wszystkich dużych nowych budynków o powierzchni powyżej 2000 metrów kwadratowych, począwszy od 2027 roku.

Do dnia 31 grudnia 2025 roku Komisja Europejska przyjmie akt delegowany, zobowiązujący do stosowania wspólnego unijnego systemu oceny gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci, w odniesieniu do budynków niemieszkalnych, w których systemy ogrzewania lub połączone systemy ogrzewania i wentylacji pomieszczeń mają znamionową moc użyteczną powyżej 290 kW. Opracowany wskaźnik gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci służy określeniu zdolności budynków do wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych i systemów elektronicznych w celu dostosowania funkcjonowania budynków do potrzeb użytkowników i sieci oraz w celu poprawy efektywności energetycznej i ogólnej charakterystyki budynków.

Poprawki przyjęte przez Parlament Europejski w dniu 14 marca 2023 roku w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (wersja przekształcona) COM(2021)0802
Przekształcona dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków ustaliła wymagania w zakresie:

• wspólnych ram ogólnych dla procedury obliczania zintegrowanej charakterystyki energetycznej budynków i modułów budynków;
• zastosowania minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej dla nowych budynków;
• stosowania minimalnych norm charakterystyki energetycznej do istniejących budynków i istniejących modułów budynków odnośnie zharmonizowanych ram oceny współczynnika globalnego ocieplenia w cyklu życia, wykorzystania energii słonecznej w budynkach, stopniowego wycofywania stosowania paliw kopalnych w budynkach;
• paszportów renowacji;
• krajowych planów renowacji budynków;
• infrastruktury mobilności zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju w budynkach i w ich sąsiedztwie;
• inteligentnych budynków;
• certyfikacji charakterystyki energetycznej budynków lub modułów budynków;
• regularnych przeglądów systemów ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji w budynkach;
• niezależnych systemów kontroli świadectw charakterystyki energetycznej, paszportów renowacji, wskaźników gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci i sprawozdań z przeglądu oraz kontroli jakości środowiska w pomieszczeniach budynków.

W celu osiągnięcia celu dekarbonizacji budynków przekształcona dyrektywa EPB wskazuje na potrzebę renowacji systemu ogrzewczego poprzez stopniowe wycofywanie we wszystkich budynkach systemów ogrzewczych ze źródłami ciepła wykorzystującymi paliwa kopalne do 2035 roku, a w uzasadnionych przypadkach najpóźniej do 2040 roku [14].

Kolejna zmiana
12 września 2023 roku odbyła się sesja plenarna Parlamentu Europejskiego, na której poparto propozycję zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii w Unii Europejskiej do 42,5% w perspektywie do 2030 roku. Jest to kolejny ważny krok w ramach realizacji założeń Europejskiego Zielonego Ładu i programu REPowerEU. Ponadto, państwom członkowskim Unii Europejskiej postawiono cel nieobowiązkowy zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii do poziomu 45% do 2030 roku [15].

Podsumowanie
Zmiany sukcesywnie wprowadzane do dyrektywy w sprawie charakterystyki budynków mają na celu nie tylko zmniejszenie energochłonności budynków, a tym samym zmniejszenie kosztów eksploatacyjnych związanych z dostawą ciepła, czy energii elektrycznej, ale przede wszystkim dekarbonizację zasobów budowlanych poprzez zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii i zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych.

Literatura:
[1] Directive 2002/91/CE of the European Parliament and of the Council of 16 December 2002 on the energy performance of buildings; Official Journal of the European Communities 4.1.2003 L 1/65
[2] Directive2010/31/EUoftheEuropeanParliamentandoftheCouncil of 19 May 2010 on the energy performance of buildings (recast); Official Journal of the European Union 18.6.2010 L 153/13
[3] Directive (EU) 2018/844 of the European Parliament and of the Council of 30 May 2018 amending Directive 2010/31/EU on the energy performance of buildings and Directive 2012/27/EU on energy efficiency (Text with EEA relevance); Official Journal of the European Union 19.6.2018 L 156/75
[4] Communication from the Commission to the European Parliament, the European Council, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, The European Green Deal; COM/2019/640 final, Brussels, 11.12.2019
[5] Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, A Renovation Wave for Europe greening our buildings, creating jobs, improving lives; COM/2020/662 final, Brussels, 14.10.2020
[6] https://www.eceee.org/all-news/news/news-2023/epbd-recast-must-define-deep-renovation-as-the-standard-bpie-study/, (eceee news, 28 Feb 2023)
[7] Directive (EU) 2023/1791 of the European Parliament and of the Council of 13 September 2023 on energy efficiency and amending Regulation (EU) 2023/955 (recast) (Text with EEA relevance); Official Journal of the European Union 20.9.2023 L 231/1
[8] Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, ‘Fit for 55’: delivering the EU’s 2030 Climate Target on the way to climate neutrality; COM(2021) 550 final, Brussels, 14.7.2021
[9] https://www.worldpoliticsreview.com/the-eu-green-deal-lays-thegroundwork-for-net-zero/ (22 Jul 2021)
[10] ProposalforaDirectiveoftheEuropeanParliamentandoftheCouncil on the energy performance of buildings (recast); COM(2021) 802 final, Brussels, 15.12.2021
[11] Ustawa z dnia 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o charakterystyce energetycznej budynków oraz ustawy – Prawo budowlane, Dz.U. 2022 poz. 2206.
[12] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej, Dz.U. 2015 poz. 376.
[13] Bandurski K., Amanowicz Ł., Cholewa T., Metoda statyczna, dynamiczna czy pomiarowa – jak rzetelnie oceniać efektywność energetyczną budynków? Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja 54/10 (2023) str. 32-37; DOI: 10.15199/9.2023.10.5
[14] Poprawki przyjęte przez Parlament Europejski w dniu 14 marca 2023 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (wersja przekształcona) (COM(2021)0802 – C9-0469/2021 – 2021/0426(COD)) TA/2023/0068 (https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2023-0068_PL.pdf)
[15] https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/wiecej-udzialu-OZEcele-Europejskiego-Zielonego-Ladu-13931.html (15.09.2023)