Złączki w instalacjach

Drukuj
Szczegóły
Nadrzędna kategoria: Artykuły tematyczne

Każdy z rodzajów rur stosowanych w instalacjach wymaga innego systemu łączenia. Firmy wprowadzają na rynek rozmaite rozwiązania, dopasowane do proponowanych przez nie systemów. W poniższym artykule autor omawia najczęstsze problemy i niebezpieczeństwa związane z zastosowaniem konkretnych rozwiązań oraz dokonuje przeglądu najnowszych dostępnych systemów łączenia rur z w zależności od tworzywa, z jakich je wykonano.

Jeszcze kilkanaście lat temu podstawowym elementem instalacji były rury ze stali. Obecnie używa się ich coraz rzadziej: zastąpiły je rury z takich materiałów jak miedź i tworzywa sztuczne.

Każdy system instalacyjny musi posiadać złączki odpowiednie dla danego typu rur wykonanych z różnych materiałów. Średnice rur są znormalizowane, jednak grubości ścianek w poszczególnych systemach instalacyjnych mogą się różnić i to w znaczący sposób. Większość producentów rur projektuje złączki o kształtach odpowiednich do własnego systemu. W ofercie jednego producenta może znajdować się kilka typów złączek (mosiężne skręcane z pierścieniem przeciętym, mosiężne zaprasowywane, mosiężne z mufą przesuwną lub z tworzywa sztucznego np. z PPSU itp.) przeznaczonych do różnego rodzaju rur, z uwzględnieniem mediów, które będą nimi transportowane. Odpowiedni typ złączki przeznaczony jest do konkretnego systemu instalacyjnego, bazującego na różnych rodzajach rur wielowarstwowych (np.: PE-X-AL-PE-X, PE-RT-AL-PE-RT, PEX- AL-PE-RT itd.). Typ złączki do systemu określa producent lub dystrybutor systemu.
Złączki do rur z polipropylenu (PP-R) tzw. statystycznego wykonane są z tego samego materiału co rury. Łączy się je za pomocą zgrzewania (mufowego, elektrooporowego lub doczołowego). Większe średnice tych rur mogą być łączone za pomocą połączeń kołnierzowych wykonanych z metalu). W systemach bazujących na rurach PCV i CPVC stosuje się najczęściej złączki z tego samego materiału, które łączy się za pomocą kleju agresywnego. Większość rur polietylenowych do wody łączy się za pomocą złączek skręcanych wykonanych z polipropylenu (za pomocą klucza hakowego lub klucza z paskiem skórzanym). Szczelność połączenia w tego typu złączkach uzyskuje się za pomocą o-ringu zaciskanego na obwodzie rury za pomocą specjalnego przeciętego pierścienia z tworzywa sztucznego.
W rurach warstwowych w jednym systemie, bazującym na rurze podstawowej – na przykład z polietylenu sieciowanego – możemy więc mieć złączki z tworzywa sztucznego PPSU lub PVDF, z mosiądzu, mosiądzu pokrytego warstwą niklu, mosiądzu pokrytego warstwą cyny, mosiądzu odpornego na odcynkowanie, stali nierdzewnej lub brązu.

Sposób doboru złączek
To projektant instalacji, który jest odpowiedzialny za jakość użytych w projekcie materiałów, dobiera odpowiedni rodzaj złączek do rur tak, aby zapewnić najwyższą trwałość instalacji oraz aby nie dopuścić do zanieczyszczenia wtórnego wody wodociągowej w instalacji wewnątrz budynku.
System instalacyjny zawsze powinien w całości pochodzić od jednego producenta, który daje gwarancję na kompletny system instalacyjny. Zgodnie z §113 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU 2002 nr 75 poz. 690 – Dział IV. Wyposażenie techniczne budynków, Rozdział 1. Instalacje wodociągowe zimnej i ciepłej wody) wyroby zastosowane w instalacji wodociągowej powinny być tak dobrane, aby ich wzajemne oddziaływanie nie powodowało pogorszenia jakości dostarczanej wody oraz zmian skracających trwałość tej instalacji. Ważne jest zatem, aby wszystkie komponenty instalacji były odpowiednio dobrane pod kątem odporności na korozyjność wód wodociągowych. Trzeba przy tym doborze uwzględniać między innymi cechy wody w poszczególnych miejscowościach w Polsce, co pozwoli utrzymać wysoką jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi oraz uniknąć przyspieszonego zniszczenia instalacji.

Poprawnie wykonana instalacja powinna w całości być z jednorodnego materiału. Nie należy stosować do budowy rurociągów zbyt wielu różnych materiałów, a także złączek przeznaczonych do innych grubości ścianek rur, ponieważ połączenia takie nie będą szczelne

Poprawnie wykonana instalacja powinna w całości być z jednorodnego materiału. Nie należy stosować do budowy rurociągów zbyt wielu różnych materiałów, a także złączek przeznaczonych do innych grubości ścianek rur, ponieważ połączenia takie nie będą szczelne. Przykładowo – zastosowanie złączek ocynkowanych wewnątrz instalacji wykonanej z miedzi na pewno doprowadzi do szybkiej korozji tych złączek (korozja elektrochemiczna). Natomiast instalację wykonaną z rur stalowych można połączyć z nowo budowaną instalacją za pomocą złączek wykonanych z brązu i uszczelnionych w miejscu połączenia taśmą teflonową, jednak należy bezwzględnie przestrzegać zasady, aby za instalacją wykonaną z miedzi (idąc w kierunku przepływu wody) nie montować złączek żeliwnych ocynkowanych. Z kolei podczas wykonywania prac remontowych w instalacji wodociągowej z rur stalowych ocynkowanych i podłączania się do niej przewodami z rur miedzianych należy bezwzględnie stosować złączki wykonane z brązu z zastosowaniem do uszczelnienia połączenia gwintowanego taśmy teflonowej (jest to tzw. przekładka dielektryczna zapobiegająca korozji). W przypadku zastosowania złączek mosiężnych do budowy instalacji (łączenie rur wielowarstwowych) rozprowadzającej wodę gazowaną, istnieje pewność, że złączki te w niedługim czasie zostaną uszkodzone z powodu wytrącania się w instalacji kwasu węglowego. Jeżeli w przewodach z polietylenu będzie rozprowadzana woda gazowana z dużą zawartością dwutlenku węgla, to do budowy instalacji projektant powinien zastosować złączki z tworzywa sztucznego, np. z PVDF, a nie wykonane z metalu. Jedynym producentem złączek z tego materiału jest firma Geberit (system Mepla).
W przypadku instalacji technologicznych w zakładach produkcyjnych stosowane są złączki specjalistyczne. Ciekawym przykładem takiego produktu są złączki Clamp. Mogą być one wyposażone w trzy rodzaje uszczelek. Materiał, z którego są wykonane, to: Viton, EPDM lub silikon. Złączki oraz cały system można sterylizować. Są one aseptyczne. Innym wartym uwagi produktem stosowanym w instalacjach technologicznych są złączki gwintowane za stali kwasoodpornej z naniesioną na gwint powłoką z PTFE. Takie rozwiązanie pozwala na wyeliminowanie zatarcia w miejscu połączenia. Olej, woda zimna i gorąca, a także chemikalia pracujące w zakresie temperatur od -50 do +150°C nie powodują zmian w powłoce z PTFE.
Coraz częściej (ze względu na odporność na korozję) instalacje wykonywane są z polietylenu sieciowanego lub z polipropylenu oraz PCV i CPVC.
Materiałem do budowy instalacji, którym warto się zainteresować jest polibutylen. Jest on najbardziej elastycznym tworzywem sztucznym do budowy instalacji wewnętrznych.
Uzupełnieniem bardzo bogatej oferty rynkowej materiałów instalacyjnych są rury i złączki miedziane, ze stali odpornej na korozję oraz przewody ze stali węglowej. Rury miedziane można łączyć za pomocą złączek lutowanych lutem miękkim lub twardym, za pomocą złączek,,na wcisk" oraz za pomocą złączek kielichowych, zaprasowywanych wyposażonych w o-ring uszczelniający. Natomiast rurociągi ze stali szlachetnej oraz ze stali węglowej łączy się najczęściej za pomocą złączek zaprasowywanych lub za pomocą spawania.

 

Nie należy stosować do budowy rurociągów zbyt wielu różnych materiałów i złączek nieprzeznaczonych do danego systemu

Łączenie rur stalowych
Do niedawna większość instalacji była konstruowana z rur stalowych ocynkowanych. Rury te wykonuje się jako lekkie, średnie lub ciężkie. Różnią się one grubością ścianek przy tej samej średnicy zewnętrznej, a tym samym mają różne dopuszczalne wartości ciśnień roboczych. 
Rury stalowe do budowy instalacji wodociągowych, w celu zabezpieczenia ich przed korozją, powleka się na zewnątrz i wewnątrz ochronną warstwą cynku.
Do rur stalowych stosujemy połączenia gwintowane stałe i rozłączne. W przypadku, gdy nie ma możliwości nagwintowania rury stalowej lub w nietypowych sytuacjach, w których zależy nam na połączeniu odcinków rur stalowych (czarnych lub ocynkowanych), można zastosować żeliwne łączniki zaciskowe firmy GEBO. Bardzo bogata oferta tego producenta pozwoli na szybkie i szczelne wykonanie połączenia w każdej, nawet bardzo nietypowej, sytuacji. Producent ma w swojej ofercie również obejmy naprawcze, które pozwalają na szybką i pewną naprawę uszkodzonych rur stalowych. W przypadku korozji rur ocynkowanych, w celu zabezpieczenia przed wyciekiem wody, należy stosować specjalne obejmy naprawcze wykonane z żeliwa ocynkowanego firmy Gebo. Pozwolą one na uniknięcie dużych szkód materialnych i w bardzo szybki sposób likwidują przeciek w miejscu perforacji na rurze. Złączki tej firmy wytwarzane są również z mosiądzu, z przeznaczeniem do łączenia lub wykonania napraw uszkodzonych przewodów miedzianych. Producent oferuje również złączki do połączeń w systemach rur wodociągowych wykonanych z PE.
Aby wykonać połączenie na rurach stalowych należy koniec rury nagwintować, korzystając z gwintownicy (ręcznej lub elektrycznej). Powstały na rurze gwint jest gwintem rurowym stożkowym. Do łączenia końcówek rur i armatury wykorzystywane są złączki wyposażone w gwint rurowy cylindryczny. Aby uzyskać szczelne połączenie pomiędzy oba gwinty należy nanieść materiał uszczelniający (włókna konopne lub lniane nawilżone pastą do gwintów lub pokostem). Do uszczelniania połączeń gwintowanych metalowych można również zastosować inne materiały, na przykład taśmę teflonową, nić uszczelniającą (np. firmy Loctite) lub klej anaerobowy. W miejscach, gdzie instalacja ma być rozłączna, należy stosować dwuzłączki (śrubunki, holendry). Rury i kształtki
gwintowane do instalacji z rur stalowych produkowane są w zakresie średnic 10÷100 mm.

Projektanci i inwestorzy dysponujący ograniczonymi środkami finansowymi powinni brać pod uwagę fakt, że koszty związane z kłopotami w trakcie eksploatacji z postępującą korozją instalacji ogrzewczych i sanitarnych są o wiele większe niż wydatki związane z wykonywaniem instalacji o odpowiedniej jakości i trwałości

Z przeprowadzonych badań rur ze stali ocynkowanej wynika, że w temperaturze do 50ºC cynk na powierzchni wewnętrznej przewodu tworzy warstwę, która przyczepiając się do metalu, ma działanie chroniące przed korozją. Gdy temperatura wody wynosi powyżej 55ºC warstwa cynku odspaja się, staje się luźna i ziarnista, co powoduje pogorszenie ochrony stali przed korozją. W temperaturze 60÷70ºC następuje zmiana biegunowości, co osłabia ochronną powłokę cynkową. Stal węglowa pokryta warstwą cynku oraz łączniki ocynkowane nie gwarantują instalacjom odpowiedniej trwałości. Jej żywotność szacunkowo określa się na 15 lat. Podniesienie temperatury wody ciepłej w nowo budowanych instalacjach (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku) – w punkcie poboru do temperatury minimalnej 55ºC i maksymalnej 60ºC oraz krótkotrwałe podniesienie temperatury do 70ºC (okresowa dezynfekcja termiczna) całkowicie eliminuje rury stalowe ocynkowane oraz złączki żeliwne ocynkowane z użycia w instalacjach ciepłej wody użytkowej. Stalowych rur i łączników ocynkowanych oraz łączników nie należy stosować w instalacjach ogrzewczych, w szczególności tych zasilanych przez kotły na paliwo stałe.
Projektanci i inwestorzy dysponujący ograniczonymi środkami finansowymi powinni brać pod uwagę fakt, że koszty związane z kłopotami w trakcie eksploatacji z postępującą korozją instalacji ogrzewczych i sanitarnych są o wiele większe niż wydatki związane z wykonywaniem instalacji o odpowiedniej jakości i trwałości. Niestety rynek stwarza wiele zagrożeń. Przykładowo, nie powinno się stosować złączek stalowych ocynkowanych wewnątrz instalacji wykonanej z miedzi, jak również na zakończeniu instalacji miedzianej, gdyż może to doprowadzić w bardzo krótkim czasie do korozji tych złączek, a tym samym do pogorszenia jakości przepływającej wody. Niedopuszczalne jest również stosowanie złączek stalowych ocynkowanych w instalacjach ogrzewczych pracujących w wysokich temperaturach, w których zastosowano kotły na paliwo stałe. Tymczasem, niektórzy producenci proponują instalatorom grupy pompowe do instalacji ogrzewczych wyposażone w pompę i zawór różnicowy skonstruowane z rur i złączek ocynkowanych. Instalatorzy, który wybiorą rozwiązanie, popełnią poważny błąd prowadzący w konsekwencji do korozji rur, z których jest wykonana ta grupa pompowa. Tego typu zestawy powinny być bowiem wykonane z rur i złączek stalowych czarnych (nieocynkowanych). 

Koszty związane z kłopotami w trakcie eksploatacji są o wiele większe niż wydatki związane z wykonywaniem instalacji o odpowiedniej jakości i trwałości. Niestety rynek stwarza wiele zagrożeń

Nowości w technice instalacyjnej
Do łączenia czarnych rur stalowych nie stosowano dotąd praktycznie innej metody niż spawanie lub gwintowanie (połączenie za pomocą gwintowanych, czarnych złączek żeliwnych). Wykonanie połączeń w tej technologii było bardzo uciążliwe i pracochłonne oraz stwarzało ryzyko pożaru.
Trudno zaprzeczyć, że spawanie rur stalowych to dobra metoda łączenia. Jednocześnie jest dość problematyczna na etapie wykonywania instalacji. Wysoka czasochłonność, stałe zagrożenie pożarowe i duże obciążenie fizyczne instalatora sprawiają, że spawanie jest technologią mało atrakcyjną pod względem ekonomicznym. Transportowanie ciężkich butli z gazem lub spawarek na poszczególne kondygnacje w budynku jest męczące i niewygodne, zwłaszcza wtedy, gdy miejsce spawania nie znajduje się na wysokości głowy, lecz kilka metrów od posadzki. W trudno dostępnych miejscach często wymagane jest odgięcie rury oraz spawanie z lusterkiem.
Dzięki systemom instalacyjnym oferowanym przez firmy z Niemiec i Szwajcarii technika połączeń zaprasowywanych wkracza również do instalacji z rur stalowych. To rozwiązanie niesie za sobą wiele zalet.

System Megapress firmy Viega
Ten system umożliwia wykonanie połączenia zaledwie w kilku krokach. Nie ma przy tym znaczenia, jaką grubość ścianki mają obrabiane rury stalowe, jeżeli są one zgodne z normami PN EN 10255, PN EN 10220/10216-1 lub PN EN 10220/10217-1. Rezultatem zastosowania nowego systemu jest bezpieczne i szczelne połączenie, które jest natychmiast gotowe do użytku. Niepotrzebny jest dodatkowy czas na schładzanie lub kontrolę przeciwpożarową.
Technika zaprasowywania na zimno jest nie tylko bezpieczniejsza i prostsza, lecz również ekonomiczna. W porównaniu ze spawaniem czas montażu instalacji przy użyciu tego systemu skraca się do 60%. Również inne metody, w tym połączenia gwintowe czy rowkowane, nie są w stanie konkurować z techniką zaprasowywania na zimno.
Zalety systemu producenta z Niemiec to między innymi:

Złączki przejściowe Megapress z brązu firmy Viega
Większość starych instalacji wodociągowych wykonanych jest z rur stalowych ocynkowanych. Z tego powodu firma Viega wprowadziła na rynek nową złączkę przejściową z brązu. Umożliwia ona remont i modernizację instalacji wykonanych z rur ocynkowanych. Złączki z brązu umożliwiają połączenie rur ocynkowanych z rurami miedzianymi lub ze stali nierdzewnej. Stop materiału, z którego są wykonane, zabezpiecza miejsce styku tych materiałów przed korozja elektrochemiczną. Dzięki technice zaprasowywania przejście na inny materiał instalacyjny trwa tylko kilka minut. Nowa złączka przejściowa do systemu Megapress z profilem SC – Contur jest dostępna aż w siedmiu rozmiarach od ½" x15 mm do 2" x 54 mm. Zielony znaczek w kształcie koła umieszczony na złączkach jest informacją dla instalatora, że złączki przeznaczone są do instalacji wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Połączenie rur stalowych ocynkowanych z rurami wykonanymi z miedzi lub ze stali odpornej na korozję jest trudne do wykonania. Złączka przejściowa zaprasowywana wykonana z brązu pozwala połączyć rury wykonane z dwóch różnych materiałów w prosty i szybki sposób. Jak wykonać takie połaczenie? Złączkę z brązu należy nałożyć na oczyszczoną końcówkę obciętej rury ocynkowanej, zaznaczyć głębokość wsunięcia i zaprasować za pomocą dedykowanej zaciskarki Viega ze szczękami systemowymi Megapress lub Sanpress. Aby wykonać to połączenie nie są potrzebne żadne inne narzedzia. Montując złączkę przejściową, należy przestrzegać kolejności łączenia metali szlachetnych i tradycyjnych (zgodnie z kierunkiem przepływu wody), podobnie jak we wszystkich instalacjach wykonanych z różnych materiałów.

Na obu końcach złączki z brązu znajduje się opatentowany profil SC-Contur, wymuszający nieszczelność w pozycji niezaprasowanej. Umożliwia to zauważenie braku zaprasowania podczas próby ciśnienia. Po wykonaniu zaprasowywania złączka jest idealnie szczelna. System firmy Viega umożliwił wykorzystanie zalet techniki zaciskowej na zimno w instalacjach z rur stalowych, grubościennych. Złączki są oferowane w zakresie średnic od 3/8 cala do 4 cali. Mogą być one wykorzystywane do budowy instalacji ogrzewczych, chłodniczych i gaśniczych oraz systemów przemysłowych np. sprężonego powietrza. 

52Łączenie rur z tworzyw sztucznych: jedno- i wielowarstwowych. Trwałość instalacji
Producenci systemów instalacyjnych z tworzyw sztucznych gwarantują wieloletnią wytrzymałość rur i złączek. Jest ona porównywalna do okresu trwałości całego budynku i wynosi około 50 lat. Większość informacji technicznych o odporności chemicznej materiału zawartych w katalogach informacyjnych producentów systemów instalacyjnych dotyczy rur, a nie złączek. Mając wiedzę, że wytrzymałość rury jest najczęściej inna niż wytrzymałość złączki w danym systemie, uczciwie byłoby podawać dane dotyczące odporności chemicznej zarówno rur, jak i złączek. W każdym systemie instalacyjnym bowiem, to właśnie połączenie przewodów są najsłabszym ogniwem.

Większość informacji technicznych o odporności chemicznej materiału zawartych w katalogach informacyjnych producentów systemów instalacyjnych dotyczy a nie złączek

Producenci dokładają wielu starań, aby złączki dostarczane wraz z rurami były niezawodne i gwarantowały absolutną szczelność. Najbardziej popularnym materiałem, z którego obecnie wykonuje się instalacje wewnętrzne jest polietylen sieciowany z wkładką aluminiową lub PE-RT również z wkładką AL. Najtańsze i najprostsze w montażu do tego typu materiału są złączki wykonane z mosiądzu pokrytego warstwą niklu z pierścieniem przeciętym. Są to tak zwane złączki skręcane za pomocą kluczy płaskich lub nastawnych. Składają się one z korpusu, przeciętego pierścienia sprężystego, nakrętki z gwintem i przekładki dieelektrycznej. W celu zapewnienia szczelności w gniazdach korpusu złączki umieszczona jest jedna lub dwie uszczelki z EPDM. Uszczelnienie połączenia uzyskuje się poprzez dokręcenie nakrętki i zaciśnięcie pierścienia przeciętego na rurze osadzonej na korpusie złączki. Nowe zalecenia DVGW sugerują producentom wytwarzanie złączek mosiężnych pokrytych warstwą cyny. Duża część populacji ludzi jest uczulona na powłokę chromo-niklową, którą pokryte są galwanicznie złączki. Powłoka cynowa nie powoduje uczuleń.

53Smartpress – nowość firmy Viega do rur wielowarstwowych
W Niemczech powstał innowacyjny system instalacyjny bazujący na złączkach o zoptymalizowanym przepływie wewnętrznym, łączący ze sobą zalety rur z tworzyw sztucznych (ekonomiczność i elastyczność) z zaletami rur metalowych (efektywny przepływ). System przeznaczony jest do budowy instalacji wody użytkowej i instalacji ogrzewczej. Jego charakterystyczną cechą są innowacyjne złączki ze stali nierdzewnej i brązu, które wyróżniają się minimalnymi stratami ciśnienia. Wielkość strat jest nawet o 80% mniejsza od tych, generowanych przez standardowe złączki zaprasowywane do rur z tworzywa sztucznego. Wszystkie złączki w systemie o średnicach od 16 do 63 mm są zoptymalizowane pod względem przepływu. Brak w nich zwężenia przepływu w korpusie złączki oraz ostrych krawędzi w geometrii wewnętrznej. Dzięki temu już na etapie projektowania można zoptymalizować całą instalację oraz uzyskać wymierne oszczędności za sprawą mniejszych średnic rur. Złączki te mają doskonałe właściwości higieniczne i nie są wyposażone w o-ringi uszczelniające, lecz w odporne na bardzo duże obciążenia korpusy oporowe wykonane z PPSU. Zainstalowana w nie rura gwarantuje, po wykonaniu zaprasowania, uszczelnienie na całej powierzchni. Bardzo ułatwia to montaż, ponieważ bezpośrednio po docięciu, na rurę można założyć złączkę i ją zaprasować. Rury nie trzeba kalibrować lub poszerzać od środka ekspanderem. Główną zaletą uszczelnienia powierzchniowego jest brak zmniejszenia średnicy przez o-ring uszczelniający połączenie oraz bardzo korzystna geometria wszystkich punktów zmiany kierunku przepływu (minimalne straty lokalne). W przypadku typowych złączek zaprasowywanych wykonanych z mosiądzu lub z tworzywa sztucznego dedykowanych do rur wielowarstwowych istnieją zmiany kierunku przepływu pod kątem prostym oraz znaczne zwężenia przekroju spowodowane grubością o-ringów. To wywołuje duże lokalne straty ciśnienia. Punkty zmiany kierunku przepływu w korpusie podstawowym kształtek firmy mają najbardziej optymalny kształt dla przepływającej wody. Dzięki minimalnym stratom lokalnym na złączkach już na etapie projektowania instalacji i doborze odpowiednich przekrojów można przyjąć mniejszą średnicę przewodów oraz złączek. Obniża to koszty całej instalacji oraz skraca czas potrzebny do uzyskania wody ciepłej w punkcie poboru.

Volex – nowość firmy Geberit w złączkach do rur wielowarstwowych
Nowy system Geberit Volex łączy w sobie dwie ugruntowane i sprawdzone technologie: rury wielowarstwowe i połączenia zaprasowywane. Taka kombinacja od dziesięcioleci gwarantuje wydajne, bezpieczne i oszczędne instalacje. Dzięki niej wszystkie połączenia wykonywane są z tą samą siłą nacisku i w tym samym położeniu szczęk na złączce. System zawiera szereg dobrze przemyślanych usprawnień, które jeszcze bardziej ułatwiają prace montażowe na miejscu i poszerzają możliwości zastosowania.
Rury wielowarstwowe wchodzące w skład systemu Geberit Volex są bardzo solidne, a ich odporność na ciśnienie przekracza standardowe ciśnienie próby wynoszące 15 barów. Rury oraz złączki posiadają wszelkie wymagane atesty do stosowania w instalacjach sanitarnych, grzewczych oraz w instalacjach transportujących wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi. Można je również stosować w budynkach w systemach ogrzewania podłogowego (rury z barierą antydyfuzyjną lub z wkładką aluminiową) oraz w instalacjach ogrzewczych wyposażonych w tradycyjne grzejniki (stalowe – płytowe, dekoracyjne – łazienkowe lub aluminiowe). Biały kolor rur
i dyskretne kształtki sprawiają, że system sprawdzi się również przy remontach, gdy trzeba poprowadzić instalacje po ścianie pomieszczenia.
Wielowarstwowe rury Geberit Volex składają się z rury wewnętrznej wykonanej z PE-RT (polietylenu o wysokiej odporności na temperaturę), rury aluminiowej oraz z ochronnej, zewnętrznej warstwy PE-RT. Poszczególne warstwy przewodu rurowego połączone są za pomocą specjalnego kleju do polietylenu. Warstwa wewnętrzna rury jest w pełni odporna na korozję i bezpieczna dla użytkownika w kontakcie z przepływająca wodą. Środkowa warstwa wykonana z aluminium sprawia, że rury są trwale elastyczne. Oznacza to że można je giąć w palcach (tylko małe średnice) za pomocą sprężyny wewnętrznej lub zewnętrznej. Zastosowanie sprężyn do gięcia zabezpiecza przewód rurowy przed złamaniem podczas gięcia. Złamany przewód rurowy należy bezwzględnie wymienić lub wyciąć uszkodzony odcinek, a obydwa końce przewodu połączyć za pomocą dwuzłączki. System Volex można również giąć za pomocą specjalnych, dedykowanych giętarek do rur z tworzyw sztucznych. Giętarki ręczne mają zastosowanie w przypadku gięcia rur o większych średnicach. Minimalny promień gięcia to 5D (D-średnica zewnętrzna rury). Wkładka aluminiowa we wnętrzu przewodu zmniejsza wydłużenia termiczne rury na skutek wzrostu temperatury wody oraz stanowi barierę przeciwko dyfuzji tlenu do jej wnętrza. Brak takiej bariery skutkuje  przedostawaniem się tlenu do instalacji. Dyfuzja tlenu jest dużym zagrożeniem dla instalacji ogrzewczych. Zastosowanie do budowy instalacji ogrzewania podłogowego lub instalacji ogrzewczej wyposażonej w grzejniki rur bez bariery antydyfuzyjnej spowoduje zapowietrzanie się całej instalacji (w tym grzejników oraz pomp) oraz konieczność ciągłego uzupełniania ubytków wody. Brak bariery antydyfuzyjnej można porównać z cotygodniową wymianą wody w całej instalacji ogrzewczej. Biała warstwa zewnętrzna rury jest warstwą ochronną wykonaną również z PE-RT. Chroni ona rdzeń wewnętrzny przed korozją wkładki aluminiowej i uszkodzeniami mechanicznymi.

Producenci celowo różnicują grubości ścianek rur: aby obniżyć koszty samej rury (odpowiednia grubość ścianki do parametrów pracy instalacji) oraz aby „przywiązać" instalatora do konkretnego systemu

Złączki zaprasowywane do rur Geberit Volex opierają się na solidnym mosiężnym korpusie wykonanym z mosiądzu o najwyższej jakości CW 617N. Z tego materiału wykonuje się również korpusy kurków kulowych i armaturę stosowaną w instalacjach. Każdy punkt zacisku jest zabezpieczony na obwodzie dwoma o-ringami. Zaprasowywane końcówki rur na złączce są stabilizowane za pomocą tulei ze stali nierdzewnej. W procesie zaprasowywania jest ona nieodwracalnie zgniatana za pomocą szczęk praski, tworząc szczelne i bardzo wytrzymałe na ciśnienie połączenie. Przezroczysty i wyjątkowo wytrzymały pierścień wskaźnika głębokości, spełnia dwa zadania:

Pierścień wykonano z materiału o nazwie Grilamid, który ma szereg wyjątkowych właściwości:

Seria Grilamid L... „FWA" (zatwierdzona do kontaktu z żywnością i wodą) została stworzona specjalnie do zastosowań w bezpośrednim kontakcie z artykułami spożywczymi lub wodą pitną.
Złączki systemu Volex są bardzo odporne na działanie niebezpiecznego zjawiska karbu. Grubość ścianki złączki pod o-ringami dla kształtki do rury ø16 mm wynosi aż 1,3 mm.54
Taka grubość ścianki zabezpiecza złączkę przed oderwaniem się końcówki złączki na skutek wydłużeń termicznych oraz skurczu przewodu spowodowanego zmianą temperatury medium.
W skład systemu Volex, poza rurami wielowarstwowymi z wkładką aluminiową, wchodzą również rury jednowarstwowe w kolorze białym wykonane z PE-RT. Są one elastyczne, więc można je stosować w systemach ogrzewania podłogowego, a także w systemach dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi o ciśnieniu roboczym nieprzekraczającym 6 barów. Rury jednowarstwowe są dostępne w dwóch średnicach: 16 i 20 mm.
Mocowanie rur na złączkach systemu Geberit Volex można realizować przy użyciu większości narzędzi zaciskowych. Lista narzędzi kompatybilnych z systemem jest dostępna na stronie firmy Geberit. Producent zaleca jednak stosowanie jego własnych dedykowanych szczęk i kołnierzy zaciskowych dopasowujących się dokładnie do profilu kształtki i zapewniających idealny montaż. Szczęki i opaski zaciskowe Geberit nie wymagają serwisowania w całym okresie eksploatacji.
Asortyment produktów Geberit Volex obejmuje wszystkie elementy niezbędne do instalacji ogrzewania podłogowego, w tym między innymi rury rozgałęźne, panele formowane, wsporniki rurowe, prowadnice, szafki rozdzielaczowe. Klientom zostanie także udostępnione specjalne oprogramowanie do rozplanowania systemu ogrzewania podłogowego. Producent proponuje również jednostkę regulacji temperatury, oferującą klientom możliwość wygodnego ustawiania temperatury w pomieszczeniu. Wysoką kompatybilność produktów Geberit Volex zapewniają adaptery do systemów Geberit Mepla i Geberit Mapress.
System Geberit Volex został przetestowany pod kątem zgodności z normą EN 21003. Podobnie jak każdy inny produkt Geberit, system Geberit Volex został dokładnie zbadany i przeszedł szereg testów zarówno w rzeczywistych, jak i w skrajnie surowych warunkach. Duży nacisk położono na praktyczność i łatwość w montażu. Pełen asortyment rur i mocowań systemu Geberit Volex dostępny jest od kwietnia 2017 roku.

Najczęstsze błędy instalatorów
Częstym błędem popełnianym przez instalatorów jest stosowanie łączek jednego producenta i rur innego producenta. Na „oko" wszystko wydaje się w porządku. Jednak diabeł tkwi w szczegółach. Proszę zwrócić uwagę na opisy naniesione na rurze. W grupie rur ø16 mm (najbardziej popularnej w instalacjach wewnętrznych średnicy rury PE-X/Al/PE-X) można wyodrębnić kilka rodzajów grubości ścianek. Producenci robią to celowo, aby obniżyć koszty samej rury (odpowiednia grubość ścianki do parametrów pracy instalacji) oraz aby „przywiązać" instalatora do konkretnego systemu. I tak w grupie rur Ø 16 mm można spotkać następujące grubości ścianek: 1,8; 2,0; 2,2 i 2,25 mm. Wizualnie są to różnice trudne do zobaczenia, jednak nieprawidłowe dobranie „tańszych" złączek innego producenta może mieć fatalne skutki dla szczelności całej instalacji. Zawsze należy dobierać złączki odpowiednio do średnicy i grubości ścianki rury. Najlepiej, jeśli przewód i złączki są tego samego producenta. W przypadku awarii jakiejkolwiek części składowej systemu instalacyjnego mamy możliwość starania się o odszkodowanie. W przypadku zamontowania w instalacji części elementów innego producenta tracimy gwarancję na cały zainstalowany rurociąg.
Kiedyś miałem możliwość obejrzenia fragmentów niepoprawnie wykonanej instalacji (rura o cieńszych ściankach). Jako środek wspomagający uszczelnienie luźnego połączenia wykonanego przy użyciu złączek skręcanych z pierścieniem przeciętym zastosowano Poxilinę. Efekty takiego uszczelnienia były widoczne gołym okiem na podłodze i ścianach.

Instalatorzy powinni kłaść szczególny nacisk na zdobywanie wiedzy w zakresie wykonywanych prac

W publikacji pt. Warunki techniczne wykonania i odbioru rurociągów z tworzyw sztucznych autorstwa dr. inż. Lucjana Furtaka, dr. hab. inż. Stanisława Rabieja i mgr. inż. Jakuba Wilda (wyd. PKTSGGiK, Warszawa 1996) podano zasady prawidłowego podłączenia instalacji wykonanej z tworzywa sztucznego do źródła ciepła w instalacji ogrzewczej. Zgodnie z nimi, nie należy łączyć przewodu z tworzywa sztucznego bezpośrednio z kotłem c.o. lub innym źródłem wytwarzającym ciepło, aby uniknąć bezpośredniego podgrzewania przewodu przez to urządzenie. Dlatego pomiędzy źródłem ciepła i przewodem z tworzywa sztucznego należy zamontować rurę metalową o długości co najmniej 0,5 m przy obliczeniowej temperaturze wody max. 60°C i o długości co najmniej 2,0 m przy wyższych temperaturach obliczeniowych. Wymagania te można pominąć, jeżeli producent kotła wyraża na to zgodę. Dobrym rozwiązaniem jest wówczas zastosowanie złączek przejściowych wykonanych z mosiądzu do połączenia rury miedzianej (za pomocą lutowania) z rurą wielowarstwową (łączoną za pomocą zaprasowywania).

Doradztwo, szkolenia
Bezpieczeństwo instalacji wymaga właściwej wiedzy fachowej instalatora. Polecam wszystkim zainteresowanym skorzystanie z bogatej oferty szkoleniowej oferowanej przez producentów systemów instalacyjnych.
Dla wykonawców pracujących lub zamierzających pracować w systemach Geberit dostępna jest sieć doradców techniczno-handlowych działających na terenie całego kraju. W ośrodkach szkoleniowych prowadzone są także szkolenia dla instalatorów, podczas których mogą oni zapoznać się m.in. ze szczegółami dotyczącymi montażu systemów zaciskowych firmy Geberit. Podobne centrum szkoleniowe utworzyła również firma Viega.
Instalatorzy powinni kłaść szczególny nacisk na zdobywanie wiedzy w zakresie wykonywanych prac. Nieznajomość technik, właściwości poszczególnych materiałów oraz rodzajów połączeń może skutkować poważnymi konsekwencjami. Wiedza, umiejętności i doświadczenie – wszystko to sprawia, że praca będzie wykonana tak jak trzeba, czyli na najwyższym poziomie. Podążanie za innowacyjnymi rozwiązaniami zwiększa żywotność i bezpieczeństwo zastosowanych systemów instalacyjnych, a w konsekwencji – zadowolenie klienta.

Autor: dr inż. Andrzej Świerszcz