Wodomierz, jak sama nazwa wskazuje, służy do kontrolowania ilości zużytej wody. Aby odpowiednio dopasować go do instalacji, musimy określić: jakiej wielkości urządzenie potrzebujemy, sposób pomiaru oraz jakie są warunki montażu i eksploatacji. Najważniejsza jest jednak wielkość strumienia objętości wody, jaką dane urządzenie ma mierzyć.
Kryteria doboru wodomierzy
Typ, średnica, wielkość strumienia objętości oraz parametry metrologiczne wodomierza są dobierane odpowiednio do warunków użytkowania instalacji, uwzględniając:
- spodziewany strumień objętości zgodny z normą EN4064 lub EN 14154,
- temperaturową i chemiczną charakterystykę wody (np. obecność zanieczyszczeń),ciśnienie w instalacji,
- dopuszczalne straty ciśnienia na wodomierzu,
- możliwość osadzania się substancji z roztworu wewnątrz wodomierza,
- dostępną przestrzeń i kształt rurociągu, umożliwiający instalację wodomierza i przyłączy.
Montaż wodomierzy na przyłączu
Podstawowe informacje dotyczące instalacji wodociągowych odnajdziemy w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU 2015.1422 z dnia 2015.09.18).
Zgodnie z tymi przepisami instalacja wodociągowa powinna być zaprojektowana i wykonana w sposób zapewniający zaopatrzenie budynku w wodę, zgodnie z jego przeznaczeniem. Instalacja musi spełniać wymagania określone w Polskiej Normie dotyczącej projektowania instalacji wodociągowych (PN-ISO 4064-2 i PN-B-10720). Zestaw wodomierza głównego powinien być zainstalowany na połączeniu z siecią wodociągową wewnętrznej instalacji wodociągowej zimnej
wody w budynku lub zewnętrznej na terenie działki budowlanej. Zestaw wodomierza głównego na połączeniu z siecią wodociągową powinien być umieszczony w piwnicy budynku, jednak dopuszczalne też jest jego umieszczenie na parterze budynku. Miejsce jego umiejscowienia powinno być łatwo dostępne, zabezpieczone przed zalaniem wodą, zamarzaniem oraz dostępem osób nieuprawnionych. Jeżeli budynek jest niepodpiwniczony, ani nie ma możliwości umieszczenia wodomierza na parterze, można umieścić zestaw w studzience poza budynkiem. Szczegółowe wymagania dotyczące zabudowy oraz instalacji zestawów wodomierzy znajdują się
w Polskiej Normie.
Wodomierze można podzielić na dwa rodzaje w zależności od przeznaczenia i miejsca wbudowania:
- mieszkaniowe jednostrumieniowe o wielkości Qn = 0,6; 1,0 i 1,5 m³/h przeznaczone do zabudowy w mieszkaniu, szybie, w którym poprowadzone są instalacje, na klatce schodowej budynku itp.
- domowe o wielkości Qn = 2,5 m³/h i wielostrumieniowe o wielkościach Qn = 1,5; 2,5; 3,5; 6,0; 10 i 15 m³/h przeznaczone do zabudowy w budynku jedno- lub wielorodzinnym (np. w piwnicy lub w studzience wodomierzowej).
Wodomierze domowe należy instalować na instalacji wodociągowej lub przemysłowej wraz z odpowiednią armaturą przemysłową, tworzącą razem zestaw wodomierzowy. Zgodnie z wymaganiami norm PN–ISO4064–2 Ad1 i PN–B10720.
Podczas instalacji wodomierza należy brać pod uwagę takie parametry jak:
- położenie normalne pracy wodomierza,
- zaburzenia hydrauliczne (kawitacja, gwałtowne falowanie wody, uderzenia dynamiczne wody, brak wody w instalacji),
- temperatura wody,
- względna wilgotność otoczenia,
- ciśnienie wody,
- przenoszenie drgań,
- jakość wody (cząsteczki zawieszone),
- wyładowania elektrostatyczne,
- ciągłe pole magnetyczne,
- inne warunki: mechaniczne, chemiczne, klimatyczne, elektryczne lub hydrauliczne.
Ważne przy instalacji
- Warunki instalacji i otoczenia powinny być takie, aby w określonym przez producenta czasie użytkowania wodomierz pozostawał w warunkach znamionowych użytkowania dla wszystkich wielkości wpływających.
- Pozycja pracy i orientacja wodomierza powinny być odpowiednie do jego typu, zgodnie z oznaczeniem na tarczy przez producenta pozycji montażu: H – oznacza pozycję pracy wodomierza w poziomie, V – oznacza pozycję pracy wodomierza w pionie.
- Litera znajdująca się na tarczy wodomierza A, B, C, D (wg75/33 lub 79/830) lub wartość R – stosunku przepływu nominalnego do minimalnego (wg. 22/2004/WE) oznacza klasę dokładności wodomierza. Klasa A oznacza się najmniej dokładnymi parametrami metrologicznymi, co w świetle normy MID jest odpowiednikiem R10.
- Wiele typów wodomierzy jest wrażliwych na zaburzenia przepływu w dopływowej części instalacji, które powodują duże błędy pomiaru i przedwczesne zużycie wodomierza.
Odnosi się to również w mniejszym stopniu do przepływu w części odpływowej. Występują dwa rodzaje zaburzeń, powodujące błędne wskazania poszczególnych wodomierzy:
- zniekształcenie profilu prędkości – spowodowane przeszkodą blokującą część rurociągu, np: częściowo zamkniętym zaworem, źle dopasowanym połączeniem kryzowym, niewłaściwie umieszczonymi lub zwymiarowanymi uszczelkami, zaworem kulowym, zwężką, regulatorem przepływu, regulatorem ciśnienia itd.
- zniekształcenie profilu zawirowania – spowodowaneprzeszkodą przysłaniającą światło rurociągu, np.: kolana położone w różnych płaszczyznach, kolano połączone razem ze zwężką, częściowo zamknięty zawór, pompą odśrodkową, kątowo umieszczonym otworem wlotowym rurociągu dopływowego do rurociągu głównego, w którym zainstalowano wodomierz.
***
W drugiej części artykułu omówione zostaną metody eliminacji zaburzeń, miejsce i sposób wbudowania wodomierzy mieszkaniowych i domowych oraz budowa studzienki.
Opracowano na podstawie materiałów firm:
Bmeters, Metron, Mirometr.
Literatura:
[1] Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie wymagań metrologicznych, którym powinny odpowiadać wodomierze – DzU nr 40 poz. 360.
[2] Projekt Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zasadniczych wymagań dla przyrządów pomiarowych podlegających ocenie zgodności, gdzie zał. Nr 1 zawiera: zasadnicze wymagania specyficzne dla wodomierzy.
[3] Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie prawidłowej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych – DzU nr 77 poz. 730 zał. nr 6.
[4] Dyrektywa nr 2004/22/WE: Parlamentu Europejskiego i RADY z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie przyrządów pomiarowych.
[5] PN-92/B-01706 Instalacje wodociągowe. Wymagania w projektowaniu.
[6] PN-B-10720 Zabudowa zestawów wodomierzowych w instalacjach wodociągowych. Wymagania i badania przy odbiorze.
[7] PN-81/B-10700 Instalacje wewnętrzne wodociągowe i kanalizacyjne. Wymagania badania przy odbiorze.
[8] PN-ISO 4064-1 Wodomierze do wody pitnej zimnej. Wymagania.
[9] PN-ISO 4064-2+Ad1 Wodomierze do wody pitnej zimnej. Wymagania instalacyjne.
[10] PN-ISO 4064-3 Wodomierze do wody pitnej zimnej. Metody badań i wyposażenie.
Autor: dr inż. Andrzej Świerszcz