envelope redakcja@polskiinstalator.com.pl home ul. Wąski Jar 9
02-786 Warszawa

Advertisement











Kompleksowo o zawodzie instalatora 160Nowy rodzaj zawodu regulowanego w postaci instalatora mikro i małych instalacji OZE wprowadził do ustawy Prawo energetyczne1 tzw. mały trójpak, który wszedł w życie 11.09.2013 r. Przepisy wykonawcze związane z tą nowelizacją, w tym rozporządzenie w sprawie warunków i trybu wydawania certyfikatów2, umożliwiające wydanie certyfikatów dla zainteresowanych, zostało przyjęte znacznie później, bo dopiero 7.05.2014 r.

Ponieważ pierwsze szkolenia dla zainteresowanych wykonywaniem nowego zawodu regulowanego – instalatorów mikro i małych instalacji OZE zostały już przeprowadzone, a terminy kolejnych są znane, warto kompleksowo przyjrzeć się wymogom dotyczącym tego zawodu.

1Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997r., Prawo energetyczne, DzU 2012, poz. 1059 j.t. ze zm. (Prawo energetyczne), znowelizowana ustawą z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, DzU 2013, poz. 984 (tzw. mały trójpak).
2Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 25 marca 2014 r. w sprawie warunków i trybu wydawania certyfikatów oraz akredytowania organizatorów szkoleń w zakresie odnawialnych źródeł energii, DzU 2014, poz. 505, (rozporządzenie w sprawie warunków i trybu wydawania certyfi katów).

Certyfikat – istota

Unijne wymogi w zakresie regulacji zawodu instalatora mikro i małych instalacji OZE określa art. 14 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, która zmienia i w następstwie uchyla dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE. Polski prawodawca implementował przepisy tej dyrektywy, wprowadzając tzw. małym trójpakiem dodatkowy rozdział 3b do Prawa energetycznego.

Zgodnie z przepisami Prawa energetycznego, certyfikat może zostać wydany przez Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego (UDT) na pisemny wniosek zainteresowanego. Wydany certyfikat potwierdza posiadanie przez instalatora kwalifikacji w zakresie poszczególnych instalacji OZE spośród:

  • kotłów i pieców na biomasę,
  • systemów fotowoltaicznych,
  • słonecznych systemów grzewczych,
  • pomp ciepła,
  • płytkich systemów geotermalnych.

Aby uzyskać certyfikat, zainteresowany musi spełniać szereg określonych w Prawie energetycznym warunków, w tym odbyć odpowiednie szkolenie i zdać egzamin przeprowadzony przez komisję egzaminacyjną odpowiednio dla danego rodzaju OZE.

Warunki wydania certyfikatu dla instalatora OZE

Warunki te są przedstawione w Prawie energetycznym i obejmują m.in.:

  • posiadanie przez osobę zainteresowaną wydaniem certyfikatu pełnej zdolności do czynności prawnych oraz korzystanie z pełni praw publicznych;
  • posiadanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe lub innego dokumentu potwierdzającego kwalifikacje do instalacji urządzeń i instalacji sanitarnych, elektroenergetycznych, grzewczych, chłodniczych lub udokumentowane trzyletnie doświadczenie w powyższym zakresie, lub świadectwo ukończenia co najmniej dwusemestralnych studiów podyplomowych, lub właściwe zaświadczenie o ukończeniu szkolenia u producenta;
  • niekaralność prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów i obrotowi gospodarczemu;
  • ukończenie szkolenia podstawowego potwierdzone zaświadczeniem, przeprowadzonego przez akredytowanego organizatora szkoleń dla danego rodzaju OZE;
  • złożenie z pozytywnym wynikiem egzaminu przeprowadzonego przez komisję egzaminacyjną odpowiednio dla danego rodzaju OZE, nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia ukończenia szkolenia podstawowego.

 

Uproszczony tryb uzyskania certyfikatu

Został on przewidziany dla instalatorów posiadających dyplom:

  • potwierdzający kwalifikacje w zawodzie technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej;
  • potwierdzający kwalifikacje zawodowe w zakresie urządzeń i systemów energetyki odnawialnej;
  • ukończenia studiów wyższych na kierunku lub w specjalności w zakresie OZE albo urządzeń i instalacji sanitarnych, elektroenergetycznych, grzewczych, chłodniczych, cieplnych i klimatyzacyjnych lub elektrycznych.

Instalator taki może uzyskać certyfikat bez konieczności zdawania egzaminu przed komisją, jeżeli spełnia warunki w zakresie posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych oraz korzystania z pełni praw publicznych, a także niekaralności.

Zgodnie ze wskazaniami UDT dokumentem w procesie uznania wykształcenia wyższego jest dyplom ukończenia studiów wyższych wydany na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym. Oznacza to, że przy wydawaniu certyfikatów bez egzaminu, tylko na podstawie posiadanego wykształcenia wyższego, uznawane będą dyplomy ukończenia studiów wyższych na kierunkach lub w specjalnościach wymienionych w ustawie Prawo energetyczne wydane po 1.09.2005 r.

Egzamin dla instalatorów

Zgodnie z art. 20i ust. 1 Prawa energetycznego, egzamin dla instalatorów ubiegających się o wydanie certyfikatu przeprowadza się co najmniej dwa razy w ciągu roku. Informacje o miejscach i terminach przeprowadzenia egzaminów zobowiązany jest ogłosić Prezes UDT w Biuletynie Informacji Publicznej UDT. Powinno to nastąpić co najmniej na 30 dni przed planowanym terminem egzaminu.

Egzamin przeprowadza powołana przez Prezesa UDT komisja egzaminacyjna składająca się z co najmniej siedmiu członków, którzy powoływani są na 4 lata. Komisja powoływana jest w celu przeprowadzenia egzaminu dla osób ubiegających się o wydanie certyfikatu uprawniającego do instalowania konkretnego rodzaju OZE.

Wnioski o powołanie członków komisji mogą zgłaszać podmioty wskazane w Prawie energetycznym, w tym m.in.

  • izby gospodarcze i izby rzeczoznawców oraz stowarzyszenia naukowo-techniczne,
  • producenci oraz przedsiębiorcy wykonujący działalność w zakresie OZE,
  • ośrodki szkoleniowe lub szkoły, w których jest prowadzone kształcenie zawodowe z zakresu OZE lub energetyki.

Komisja dokonuje wyboru pytań, tworząc zestaw egzaminacyjny w zakresie danego rodzaju OZE. Zestaw składa się z dwóch części:

  • teoretycznej, obejmującej test zawierający 24 pytania;
  • praktycznej, obejmującej trzy problemowe zagadnienia praktyczne.

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie warunków i trybu wydawania certyfikatów, za poprawną odpowiedź na pytanie testowe przysługuje 1 punkt. Za odpowiedzi błędne punkty nie są przyznawane, ani odejmowane. Zadanie praktyczne oceniane jest według skali od 1 do 10 punktów z gradacją co pół punktu. Wynik łączny egzaminu określa się jako „pozytywny” lub „negatywny”.

Wynik egzaminu jest pozytywny, jeżeli zdający w części teoretycznej uzyska co najmniej 15 punktów oraz w części praktycznej uzyska co najmniej 6 punktów za każde zadanie problemowe. Część teoretyczna egzaminu trwa 60 minut, a praktyczna 90 minut.

Na dzień 24 listopada 2014 r. rejestr certyfikowanych instalatorów, wydanych certyfikatów i ich wtórników (OZE) obejmuje 74 pozycje dotyczące uprawnień instalatorów – wskazane są uprawnienia dla poszczególnych OZE, gdyż niektórzy instalatorzy mają więcej niż jeden przyznany certyfikat.

Wniosek o wydanie certyfikatu

Zgodnie z art. 20j ust. 1 Prawa energetycznego, wniosek o wydanie certyfikatu musi zawierać:

  • imię i nazwisko wnioskodawcy,
  • datę i miejsce urodzenia,
  • adres zamieszkania i adres korespondencyjny,
  • PESEL,
  • numer dokumentu tożsamości,
  • określenie zakresu certyfikatu ze wskazaniem rodzaju OZE,
  • aktualne miejsce pracy lub wykonywania działalności gospodarczej.

Do wniosku należy dołączyć kopie dokumentów potwierdzających spełnienie warunków do uzyskania certyfikatu (wskazanych w ramce). Należy również dołączyć oświadczenie o wyrażeniu zgody albo odmowie ujawnienia w rejestrze certyfikowanych instalatorów, wydanych certyfikatów i ich wtórników – informacji dotyczących miejsca pracy albo wykonywania działalności gospodarczej przez instalatora. Konieczne jest także dołączenie oświadczenia dotyczącego świadomości odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia w zakresie posiadanej zdolności do czynności prawnych oraz korzystania z pełni praw publicznych.

Wniosek o wydanie certyfikatu może być złożony za pomocą środków komunikacji elektronicznej, ale powinien być wtedy opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.

Wydanie i cofnięcie certyfikatu

Wydanie certyfikatu przez Prezesa UDT następuje po sprawdzeniu spełnienia wymagań, o których była mowa powyżej, w zakresie wniosku oraz załączonych do niego dokumentów. Prezes UDT ma obowiązek w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia złożenia wniosku wydać certyfikat albo zawiadomić o odmowie jego wydania.

Prezes UDT odmawia wydania certyfikatu po stwierdzeniu, że instalator ubiegający się o jego wydanie nie spełnia któregokolwiek z wymagań lub gdy w przeszłości cofnięto mu certyfikat, a od cofnięcia nie upłynął rok. Zgodnie z art. 20m ust. 2 Prawa energetycznego, instalator, któremu cofnięto certyfikat, może ubiegać się ponownie o jego wydanie po upływie roku od dnia cofnięcia certyfikatu. Prezes UDT cofa wydany certyfikat w przypadku:

  • ograniczenia lub utraty zdolności do czynności prawnych instalatora;
  • pozbawienia instalatora z mocy prawomocnego wyroku sądowego praw publicznych;
  • skazania instalatora prawomocnym wyrokiem sądu za umyślnie popełnione przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów i obrotowi gospodarczemu;
  • gdy certyfikat jest wykorzystywany przez instalatora niezgodnie z jego zakresem lub istnieją udokumentowane dowody, że mikro lub mała instalacja są wykonane niezgodnie z obowiązującymi przepisami.

Ważność certyfikatu

Certyfikat instalatora mikro i małych instalacji wydaje się na 5 lat. Zgodnie z art. 20n ust. 1 Prawa energetycznego, Prezes UDT, na wniosek instalatora złożony nie później niż na 30 dni przed dniem upływu ważności uprzednio wydanego certyfikatu, przedłuża ważność certyfikatu na okres kolejnych 5 lat. Powyższe może nastąpić pod warunkiem, że instalator:

  • złożył oświadczenie, że spełnia warunki wymagane dla wydania certyfikatu;
  • w terminie 12 miesięcy poprzedzających dzień upływu ważności certyfikatu ukończył szkolenie przypominające, potwierdzone zaświadczeniem, przeprowadzone przez akredytowanego organizatora szkoleń;
  • przedstawi wykaz zainstalowanych, poddanych modernizacji lub utrzymywanych w należytym stanie technicznym minimum pięciu referencyjnych mikro lub małych instalacji w celu potwierdzenia ciągłości pracy; konieczny jest również opis tych instalacji oraz wskazanie miejsc ich wykonania.

Wniosek o przedłużenie ważności certyfikatu musi ponadto zawierać oświadczenie o świadomości odpowiedzialność karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Prezes UDT przed przedłużeniem ważności certyfikatu sprawdza spełnienie przez instalatora powyższych wymagań i ewentualnie odmawia przedłużenia ważności certyfikatu w przypadku, gdy instalator nie spełnia któregokolwiek z nich.

Obywatele UE i inni cudzoziemcy

Zgodnie z art. 20p ust. 1 Prawa energetycznego, osoby będące obywatelami państwa członkowskiego UE oraz osoby będące obywatelami innych państw, którym na podstawie umów międzynarodowych lub przepisów prawa UE przysługuje prawo podjęcia zatrudnienia na terytorium RP, mogą instalować mikro lub małe instalacje, jeżeli:

  • posiadają ważny certyfikat lub równoważny dokument wydany w tym państwie3 lub certyfikat wydany na zasadach określonych w niniejszej ustawie;
  • zgłoszą Prezesowi UDT zamiar rozpoczęcia montażu mikro lub małej instalacji nie później niż 30 dni przed zamierzonym rozpoczęciem prac.

Zgłoszenie powinno zawierać oświadczenie wnioskującego, że certyfikat lub równoważny dokument wydany w innym państwie jest ważny i może być stosowany w obrocie.

Opłaty za egzamin i certyfikat

Wysokość opłat za przeprowadzenie egzaminu, wydanie i przedłużenie ważności certyfikatu została określona w rozporządzeniu Ministra Gospodarki w sprawie wysokości opłat.4 Opłaty zostały uzależnione od wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, obowiązującego odpowiednio w dniu ogłoszenia terminu egzaminu, złożenia wniosku o wydanie certyfikatu lub złożenia wniosku o przedłużenie certyfikatu. Opłaty ustalono za:

  • przeprowadzenie egzaminu – w wysokości 20% kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej;
  • wydanie certyfikatu – w wysokości 5% kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej;
  • przedłużenie ważności certyfikatu – w wysokości 10% kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.

Ustalona kwotowo dotychczasowa wysokość opłat to: 730,01 zł za wzięcie udziału w egzaminie; 182,50 zł za wydanie certyfikatu (jeden rodzaj OZE) oraz 365 zł za przedłużenie ważności certyfikatu.

3Dokument musi być wydany zgodnie z kryteriami określonymi w załączniku IV Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE, DzU UE L 09.140.16.
4Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 marca 2014 r. w sprawie wysokości opłat za przeprowadzenie egzaminu, wydanie i przedłużenie ważności certyfi katu oraz udzielanie akredytacji w zakresie odnawialnych źródeł energii, DzU 2014, poz. 425.

Wątpliwości i udogodnienia

Wprowadzenie regulacji w zakresie certyfikatu uprawnień instalatora mikro i małych instalacji czyni zadość wymaganiom regulacyjnym UE. Po początkowych kontrowersjach związanych z wprowadzeniem tych regulacji, co jak podnoszono, mogło skutkować brakiem w kraju osób spełniających postawione wymagania oraz po początkowej dezorganizacji, wynikającej z braku właściwych aktów wykonawczych, system certyfikacji zaczyna powoli działać. Obecnie, chociaż korzyści są trudne do przewidzenia i oceny, niewątpliwie system ten stanowi dodatkowe utrudnienie czy wyzwanie dla osób wykonujących działalność w przedmiotowym zakresie.

Ustawodawca, chcąc ułatwić działania związane z uzyskaniem certyfikatu, w ramach rozporządzenia w sprawie warunków i trybu wydawania certyfikatów zawarł wzory wniosków obejmujące:

  • wzór wniosku o wydanie certyfikatu instalatora – załącznik nr 5 do rozporządzenia;
  • wzór wniosku o przedłużenie ważności certyfikatu instalatora – załącznik nr 6 do rozporządzenia;
  • wzór wniosku o zgłoszenie rozpoczęcia instalacji przez osoby będące obywatelami państwa członkowskiego UE oraz osoby będące obywatelami innych państw – załącznik nr 8 do rozporządzenia.

Wprowadzenie uregulowań dotyczących certyfikatu uprawnień instalatora mikro i małych instalacji OZE budziło liczne kontrowersje, które, chociaż z czasem ucichły, wciąż zdają się wracać do jednej kwestii – czemu służyć ma certyfikowanie instalatorów przez Prezesa UDT, jeżeli instalacje, np. fotowoltaiczne, nie są objęte dozorem technicznym?

Fot. Viessmann

Łukasz Jankowski, radca prawny,
kieruje praktyką prawa energetycznego w kancelarii Wierzbowski Eversheds,
Jakub Kasnowski, prawnik w zespole prawa energetycznego w kancelarii Wierzbowski Eversheds

 

Artykuł pochodzi z Polskiego Instalatora nr 11-12/2014

 

 


 

pi