Prowadzenie działalności gospodarczej zawsze wiąże się z ryzykiem finansowym – zależnie od okoliczności można się znaleźć zarówno w sytuacji wierzyciela, jak i dłużnika. Warto zatem przyjrzeć się procedurze postępowania egzekucyjnego mającego na celu przymusową realizację należnego świadczenia. Sprawdzić, jak można wszcząć taką procedurę, ewentualnie, jak się zabezpieczyć, gdy w stosunku do nas zostanie ona wszczęta.

Na postępowanie egzekucyjne składa się szereg czynności podejmowanych przez strony postępowania oraz organy egzekucyjne w celu przymusowej realizacji świadczenia, zazwyczaj pieniężnego, wskazanego w tytule wykonawczym. Czynności egzekucyjne wykonywane są co do zasady przez komorników sądowych działających przy sądach rejonowych. Jeżeli jesteśmy zaopatrzeni w tytuł wykonawczy, możemy złożyć wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, przy czym możemy wybrać dowolnego komornika sądowego.

Zniesiona została zasada, że komornik działa w obrębie ustawowego rewiru. Wyłącznie w odniesieniu do egzekucji prowadzonej z nieruchomości właściwym jest komornik sądowy według miejsca położenia nieruchomości.

Formułując wniosek egzekucyjny należy wskazać:

• świadczenie jakie ma zostać spełnione, np. wyegzekwowanie kwoty 1000 zł wraz z ustawowymi odsetkami, wydanie nieruchomości, opróżnienie lokalu mieszkalnego położonego w Warszawie etc;
• sposób egzekucji.

Do wniosku należy dołączyć oryginał tytułu wykonawczego.
Oznaczenie we wniosku egzekucyjnym sposobu prowadzenia egzekucji oznacza wskazanie, z jakich składników majątku dłużnika komornik ma wyegzekwować należną kwotę. Sposób prowadzenia egzekucji w zasadzie w całości zależy od wierzyciela. Przed wszczęciem egze-kucji warto zatem wiedzieć, jaki majątek dłużnik posiada, gdzie pracuje, czy pobiera świadczenia emerytalno-rentowe, posiada inne wierzytelności. Egzekucję można prowadzić z ruchomości, wynagrodzenia za pracę, rachunków bankowych, innych wierzytelności posiadanych przez dłużnika, praw majątkowych oraz z nieruchomości.

Egzekucja z ruchomości

Komornik może prowadzić skuteczną egzekucję z ruchomości dłużnika. Mogą być to pojazdy mechaniczne, samochody, motocykle, sprzęt RTV czy AGD lub też ruchomości składające się na wyposażenie mieszkania etc. We wniosku egzekucyjnym wystarczy określić, iż wnosi się o zajęcie ruchomości dłużnika (można dodać – znajdujących się w miejscu zamieszkania, prowadzenia działalności gospodarczej), nie trzeba konkretnie wskazywać, jakie ruchomości mają być zajęte.
Do egzekucji z ruchomości komornik przystępuje przez ich zajęcie, czyli wpisanie ruchomości do protokołu zajęcia oraz oznaczenie przedmiotu, zazwyczaj przez umieszczenie na nim kartki ze swoją pieczęcią. Komornik ma przy tym obowiązek określenia wartości każdej zajętej ruchomości. Nie powinien zajmować więcej ruchomości ponad te, które są konieczne do zaspokojenia wierzytelności i kosztów egzekucyjnych. Zajęte ruchomości mogą pozostać we władaniu dłużnika, a w razie ich zbycia przez dłużnika, komornik może w dalszym ciągu skutecznie prowadzić egzekucję tych ruchomości również przeciwko nabywcy.
Drugim etapem egzekucji z ruchomości jest ich sprzedaż w drodze licytacji publicznej (z wolnej ręki tylko wówczas, gdy dłużnik na to wyrazi zgodę lub zajęte zostały ruchomości szybko psujące się). O terminie licytacji komornik zawiadamia dłużnika, który aż do terminu licytacji może spłacić wierzytelność i tym samym uwolnić się od licytacji. Cena wywołania w pierwszym terminie to 3/4 ceny oszacowania. Licytacja odbywa się publicznie, a warunkiem wzięcia w niej udziału jest złożenie rękojmi w wysokości 1/10 sumy oszacowania. Ruchomość przechodzi na własność tego licytanta, który zaoferuje najwyższą kwotę.

Egzekucja z wynagrodzenia za pracę

Jeżeli znamy miejsce pracy dłużnika, należy je opisać we wniosku egzekucyjnym. W innym przypadku należy wskazać komornikowi, aby zwrócił się do odpowiedniej placówki ZUS w celu uzyskania informacji o miejscu zatrudnienia dłużnika, a następnie zajął wynagrodzenie dłużnika.
Przy egzekucjach dotyczących należności innych niż świadczenia alimentacyjne wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. W odniesieniu do egzekucji świadczeń alimentacyjnych ustawodawca nie wprowadził kwoty wolnej od potrąceń.
Komornik dokonuje zajęcia wynagrodzenia za pracę zawiadamiając dłużnika, że do pełnego pokrycia długu nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia i wzywa pracodawcę, aby nie wypłacał pracownikowi wynagrodzenia poza część wolną od zajęcia. Pozostałą część pracodawca ma obowiązek przekazać komornikowi lub bezpośrednio wierzycie-lowi, zawiadamiając o tym komornika. Zajęcie jest dokonane z chwilą doręczenia wezwania pracodawcy. Warto wiedzieć, że na pracodawcę, który nie wykonał nałożonego przez komornika obowiązku, może zostać nałożona grzywna do wysokości 2 tys. zł.

Egzekucja z wierzytelności na rachunku bankowym

W obrocie gospodarczym często przedsiębiorcy mają wiedzę o numerze rachunku bankowego swojego kontrahenta, należy go więc wskazać we wniosku egzekucyjnym. Jeśli nie znamy rachunku dłużnika, komornik może sam ustalić wszystkie posiadane przez niego rachunki bankowe za pomocą systemu OGNIVO. System ten umożliwia elektroniczną wymianę informacji między komornikiem sądowym a bankiem. Zapytanie komornika zostanie opatrzone bezpiecznym podpisem i przesłane do OGNIVO. Automatyczna obsługa zapewnia zdalny odbiór zapytań, jak również zdalną weryfikację i udzielenie odpowiedzi komornikowi sądowemu. Po ustaleniu rachunków bankowych dłużnika komornik przesyła do oddziału lub jednostki banku, w którym dłużnik ma rachunek, zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej znajdującej się na rachunku dłużnika (jednocześnie powiadamiając o tym dłużnika i wierzyciela). Bank bez zgody komornika nie może dokonywać wypłat z rachunku do wysokości zajęcia i ma obowiązek bezzwłocznie przekazać sumę zajęcia komornikowi lub powiadomić komornika o przeszkodach w wykonaniu zajęcia (np. brak środków na rachunku, dokonane już zajęcie na rzecz innego wierzyciela, zbieg egzekucji administracyjnej z sądową).
Na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim można prowadzić egzekucję z rachunku wspólnego dłużnika i jego małżonka. Małżonek dłużnika może jednak bronić się w drodze powództwa o zwolnienie od egzekucji środków pieniężnych, które zgromadzone zostały na takim rachunku, a pochodzą z majątku osobistego. Egzekucję można także prowadzić z rachunków prowadzonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK).

Inne wierzytelności i prawa majątkowe

Egzekucja może także być skierowana do wszelkich innych wierzytelności, jakie posiada dłużnik, np. wierzytelności przysługujących od urzędu skarbowego z tytułu nadpłaconego podatku dochodowego i VAT (w tym celu komornik zwróci się do US o ustalenie podatku), a także do wierzytelności przysługujących dłużnikowi od jego kontrahentów. Jeśli zatem mamy wiedzę, że dłużnik w ramach prowadzonej działalności świadczy swoje usługi na rzecz innych podmiotów, należy je wymienić we wniosku egzekucyjnym i wskazać, że wierzyciel wnosi o zajęcie wierzytelności przysługujących dłużnikowi przykładowo w stosunku do ABC Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, z którą dłużnik pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych. Egzekucji podlegają także inne prawa majątkowe przysługujące dłużnikowi, np. udziały czy akcje w spółkach.
Jeżeli nie mamy żadnych informacji co do stanu majątkowego dłużnika, możemy złożyć do komornika wniosek, aby wezwał dłużnika do złożenia wyjaśnień o posiadanym majątku i wierzytelnościach pod rygorem zastosowania wobec niego grzywny. Na podstawie złożonych wyjaśnień egzekucję kieruje się do konkretnych składników majątku dłużnika. Ponadto możemy zlecić komornikowi za wynagrodzeniem poszukiwanie majątku dłużnika – w oparciu o art. 797 (1) k.p.c.

Autor: Małgorzata Stępień

O egzekucji z nieruchmości, o tym jak bronić się przed postępowaniem egzekucyjnym, powództwie opozycyjnym, powództwie interwencyjnym, jak wszcząć egzekucję oraz co warto wiedzieć przy postępowaniu egzekucyjnym można przeczytać w dalszej części artykułu w trzecim numerze Polskiego Instalatora PI 3/16.