Drukuj
Nadrzędna kategoria: Artykuły tematyczne

Znajomość akjakie1tualnych procedur i spełnienie wymogów związanych z wprowadzaniem do obrotu nowych wyrobów z segmentu HVAC to obowiązek ich producentów* i często spore wyzwanie nawet dla firm od lat działających w branży. Temat jest obszerny i skomplikowany, jednak – w kontekście deklarowania parametrów technicznych wyrobów – niewątpliwie wart jest rozpoznania również przez osoby świadczące usługi w branży HVAC, których odpowiedzialność zawodowa związana jest z odpowiednim doborem i stosowaniem tych wyrobów. Mam oczywiście na uwadze projektantów, wykonawców, serwisantów, inspektorów nadzoru… Rozpoczynamy zatem cykl tematyczny poświęcony wspomnianym zagadnieniom. W pierwszej części pokrótce opiszę podstawy prawne i zasadnicze pojęcia związane z wprowadzaniem do obrotu i udostępnianiem wyrobów budowlanych na rynku EOG i krajowym.

Wyrobów budowlanych z segmentu HVAC jest na tyle dużo i na tyle duża jest ich różnorodność, że wymienić można wiele rozmaitych parametrów, którymi się je opisuje i w oparciu o które można je ze sobą porównywać w ramach danej grupy produktowej. Jednak najczęściej patrzymy na takie wielkości, jak: poziom i/lub klasa ciśnienia, temperatury, przepustowości, współczynnika przepływu, mocy itd. Jeśli chcemy wybrać jakiś produkt, np. kurek kulowy, to sprawdzamy m.in. właśnie parametry techniczne i porównujemy je ze sobą dla kilku produktów. W tym przypadku najczęściej zwracamy uwagę w pierwszej kolejności na nominalne ciśnienie pracy i nominalny zakres temperatury pracy. Danych takich szukać należy w dokumentach dostarczanych przez producenta, jest to oczywiste.
No dobrze – ale konkretnie, w jakich dokumentach należy ich szukać i skąd możemy mieć pewność, że dane te są prawdziwie, a nie są tylko np. marketingową przechwałką? W tym cyklu artykułów odpowiemy sobie na te pytania, a także na wiele innych związanych z tym zagadnieniem.

Przed użyciem zapoznaj się z treścią ulotki…
„Przed użyciem zapoznaj się z treścią ulotki” – słowa te dobrze znamy z reklam leków i produktów medycznych. W przypadku wyrobów budowlanych z segmentu HVAC, wbrew pozorom, można by sformułować podobny komunikat.

! I nie chodzi tu tylko o fakt, iż wyroby takie mogą być jakie2montowane w instalacji wody pitnej i w związku z tym muszą spełniać określone wymagania higieniczne [2] i być bezpieczne dla organizmu ludzkiego. Chodzi także o eksploatowanie ich zgodnie z deklarowanym przeznaczeniem/zastosowaniem i w zakresie deklarowanych wartości zasadniczych parametrów technicznych, aby nie dopuścić do awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu.

Warto zwrócić uwagę na określenie „deklarowanych” – bo to jest słowo klucz. Dodatkowym kluczowym zwrotem jest „wyrób budowlany”. O jednym i o drugim opowiem w dalszej części artykułu.

Parametry techniczne, jakie podawane są przez producentów, znaleźć można w różnych miejscach: na witrynach www, w katalogach, w ulotkach i właśnie w deklaracjach. Ten dokument wymieniłem jako ostatni, ale z formalnego punktu widzenia jest najważniejszy i w nim (a w niektórych przypadkach także w tzw. etykiecie produktowej) producent formalnie definiuje określone parametry techniczne wyrobu budowlanego. Zanim jednak taki dokument powstanie, dany wyrób musi przejść określoną ścieżkę formalno-prawną.

Podstawy prawne
Jeśli ktoś z czytających sądził, że zdefiniowanie przez producenta wartości określonych parametrów technicznych wyrobu budowlanego jest prozaiczną, zwyczajną czynnością, podobną do pisania pozostałych informacji w ulotkach i katalogach, to mocno się pomylił. Co więcej – przeżyje jeszcze większe zaskoczenie, czytając dalej, bo często wartości tych producent nie może zdefiniować według własnej wiedzy o danym wyrobie oraz badań, jakie samodzielnie na nim przeprowadził. Aspekt ten jest bowiem precyzyjnie opisany i solidnie umocowany prawnie.

! Aby w danym dokjakie3umencie – katalogu czy wspomnianej wcześniej deklaracji – mogły pojawić się wartości jakichś parametrów, dany wyrób musi nierzadko przejść ścieżkę badań i certyfikacji w zewnętrznych, niezależnych jednostkach badawczych i certyfikujących, trwającą wiele miesięcy, a czasami nawet kilka lat. Ponadto do późniejszej kontroli takiej dokumentacji i generalnie do nadzoru rynku wyrobów budowlanych powołana jest specjalna instytucja.

Są oczywiście wyjątki, są ścieżki skracające ten proces, są też ścieżki, które pozwalają go ominąć, ale o tym w dalszych częściach cyklu. W pierwszej kolejności zobaczmy, jakie są podstawy prawne wprowadzania i udostępniania wyrobów budowlanych na rynek, gdyż one warunkują także to, w jaki sposób deklarowane są parametry techniczne. Przy czym skupię się tutaj na kwestiach najważniejszych z praktycznego punktu widzenia – opisanie całości zagadnienia wymagałoby poświęcenia wielu dodatkowych stron i znacznie wykracza poza ramy tematyczne czasopisma.

Zasady wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych lub ich udostępniania na rynku EOG i krajowym zasadniczo regulują akty prawne wskazane w ramce obok. Powołują one jednak wiele dodatkowych rozporządzeń i norm przedmiotowych, w których również zawarte są stosowne wymagania i wytyczne.

Zmiany, zmiany… W ostatnich latach pewne wymagania prawne i kroki w procesie wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych lub ich udostępniania na rynku uległy zmianie. Warto je tutaj pokrótce przedstawić, gdyż ciągle powodować może to pewne zamieszanie, zwłaszcza z punktu widzenia wspominanych deklaracji. Generalnie na rynku spotkać można obecnie trzy rodzaje deklaracji:

Obecnie dwie pierwsze dotyczą wyrobów budowalnych, wprowadzanych kolejno systemem europejskim i krajowym. W przeszłości jednak wyglądało to trochę inaczej, co obrazuje rys. 1 – przykładowo na wyroby budowlane wystawiane były deklaracje zgodności DZ.

Na rys. 1 podano nie tylko rodzaj finalnego dokumentu, jakim legitymuje się producent, ale także (w nawiasach) dokumenty, w oparciu o które weryfikowane są zasadnicze charakterystyki (parametry) i właściwości użytkowe danego wyrobu, podane w deklaracji. Ciągle jeszcze można niekiedy spotkać stare typy deklaracji, tzn. deklaracje zgodności DZ. Oprócz tego deklaracje zgodności obowiązują obecnie dla wyrobów niebędących wyrobami budowlanymi, np. dla wyrobów podlegających dyrektywie ciśnieniowej [1] (o czym także w dalszych częściach cyklu).

Wyrób budowlany – jak definiowana jest przynależność wyrjakie4obów?
Wspomniane przepisy dotyczą wyrobów budowlanych. Zasadniczą kwestią jest więc określenie czym jest wyrób budowlany i czy – w związku z tym – dany produkt podlega wymogom i regulacjom prawnym stawianym tego typy wyrobom, czy może podlega innym wymaganiom, stawianym innym typom wyrobów.
Z pomocą przychodzą tutaj wspomniane już akty prawne. W myśl rozporządzenia budowlanego [4]: Każdy wyrób (produkt), który spełnia kryteria wskazane w definicji „wyrobu budowlanego”, określonej art. 2 pkt 1 w tym rozporządzeniu, jest wyrobem budowlanym.
Według tej definicji oraz art. 2 pkt 1 ustawy o wyrobach budowlanych [5]:
„Wyrób budowlany” oznacza każdy wyrób (produkt) lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych, lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych (przedstawionych w załączniku I do ww. rozporządzenia budowlanego [4].
Jednocześnie powyższy „zestaw”, w myśl art. 2 pkt 2 ww. rozporządzenia budowlanego [4], oznacza: Wyrób budowlany wprowadzony do obrotu przez jednego producenta jako zestaw co najmniej dwóch odrębnych składników, które muszą zostać połączone, aby mogły zostać włączone w obiektach budowlanych.
Tyle podpowiadają akty prawne i zawarte w nich definicje. Czy więc informują one wprost, że np. zawór, grzejnik, przewód itp. są wyrobami budowlanymi i pomagają producentowi prawidłowo sklasyfikować swój wyrób? – Nie, nie mówią tego. I właśnie tutaj mogą pojawić się wątpliwości i możliwości procedowania przez producentów inną ścieżką niż ta, która dotyczy wyrobów budowlanych, z uwagi na możliwość (a wręcz prawo i obowiązek) samodzielnego definiowana „przynależności” danego wyrobu, np. nie do grupy wyrobów budowlanych. Z pomocą przychodzą tu jednak inne zapisy, aczkolwiek nie są one sformułowane wprost w odniesieniu do wyrobów, tylko do norm zharmonizowanych dotyczących tych wyrobów – ich tytułów. To zagadnienie również omówię w dalszych częściach cyklu, także na konkretnych przykładach praktycznych.

Wprowadzenie do obrotu a udostępnienie na rynku – w czym tkwi różnica?
W niniejszym cyklu kilkukrotnie pojawiają się sformułowania „wprowadzenie do obrotu” i „udostępnienie na rynku” – nie bez powodu. Nie jest to mowa potoczna, a formalne określenia konkretnych działań i procesów. Sprecyzujmy zatem te pojęcia: ds

Wprowadzenie do obrotu obejmuje zatem oferowanie do sprzedaży. Natomiast, zgodnie z art. 543 ustawy kodeks cywilny [6], za ofertę sprzedaży uważa się wystawienie przez producenta wyrobu w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny. W praktyce wprowadzenie do obrotu poprzedza podpisanie wspomnianej deklaracji przez producenta, dlatego określając datę wprowadzenia do obrotu można posługiwać się datą podpisania tej deklaracji (jej pierwszej wersji).

Istotne jest również to, że przed wprowadzeniem do obrotu lub udostępnieniem wyrobu budowlanego na rynku żaden organ administracji rządowej nie dokonuje ocen takiego wyrobu, a przepisy o wyrobach budowlanych nie określają obowiązku uzyskiwania dla niego jakichkolwiek pozwoleń, dopuszczeń, zaświadczeń itp.

! Wymaga się natomiast, aby producent wyrobu budowlanego, przed wprowadzeniem go do obrotu lub udostępnieniem na rynku, zapewnił, że wyrób spełnia wymagania, które go dotyczą, określone przepisami prawa. W ramach tego obowiązku producent musi przeprowadzić odpowiednią ocenę wyrobu i odpowiednio go oznakować, jeśli tak wynika z przepisów dotyczących wyrobu. Co za tym idzie – musi przeprowadzić badania we wspomnianych już zewnętrznych jednostkach badawczych/certyfikujących, jeśli wymagają tego zapisy prawne.

W kolejnej części naszego cyklu skupię się na systemie europejskim, dotyczącym rynku EOG, opisując wybrane aspekty tej procedury i dokumenty, w których można szukać parametrów technicznych danego wyrobu, czyli tego, co interesuje nas szczególnie.

Link do II części artykułu: https://www.polskiinstalator.com.pl/artykuly/prawo-i-finanse/3057-jakie-ten-wyr%C3%B3b-ma-parametry-%E2%80%92-wprowadzanie-i-udost%C4%99pnianie-na-rynku-wyrob%C3%B3w-budowlanych-z-segmentu-hvac-system-europejski


Literatura:
[1] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/68/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do udostępniania na rynku urządzeń ciśnieniowych
[2] Muniak D.: „Wymagania higieniczne dla urządzeń HVAC – przepisy i normy”, „Polski Instalator” 4-5/2021 (294), str. 16-20
[3] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/515 z dnia 19 marca 2019 r. w sprawie wzajemnego uznawania towarów zgodnie z prawem wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 764/2008
[4] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/ EWG (z późn. zm.)
[5] Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r o wyrobach budowlanych (DzU 2004 nr 92, poz. 881, z późn. zm.)
[6] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (DzU 1964 nr 16, poz. 93, z późn. zm.)
[7] Materiały informacyjne Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego: https://www.gunb.gov.pl/strona/wyjasnienia